MAREK, apostoł i ewangelista (Apostoł i jewangielist Mark), 25 kwietnia/8 maja, 29 września/10 października, 30 października/12 listopada i 4/17 stycznia (Sobór siedemdziesięciu apostołów). Był Żydem, synem Marii, mieszkanki Jerozolimy i krewnym patrz apostoła Barnaby. W domu matki Marka spotykali się na modlitwę chrześcijanie, tam też prawdopodobnie młodzieniec poznał patrz apostoła Piotra, który też zapewne ochrzcił go, dlatego nazywał "swym synem".
Apostoł Marek był jednym z siedemdziesięciu apostołów. Uczestniczył w podróżach misyjnych apostołów Barnaby i patrz Pawła na Cypr i do Azji Mniejszej. Był też razem z apostołem Piotrem w Rzymie, gdzie służył mu m.in. jako tłumacz. Pod jego kierunkiem pod koniec lat sześćdziesiątych I w. napisał Ewangelię, zamieszczoną w Nowym Testamencie jako drugą z kolei. Jest ona najkrótsza i wywiera na czytelniku bardzo silne wrażenie, płynące ze swej prostoty oraz wielkiego zaangażowania autora w to co pisze. Skierowana jest przede wszystkim do chrześcijan nawróconych z pogaństwa - Rzymian i Greków. Później Marek wyjechał do Egiptu, gdzie w Aleksandrii założył wiele świątyń. Był tam pierwszym biskupem, zapoczątkował szkołę katechumenów i poniósł męczeńską śmierć.
Poganie nienawidzili apostoła. Pewnego razu, podczas święta wkroczyli do świątyni, gdzie sprawował nabożeństwo. Pojmali go i zawlekli do lochów. Następnego dnia obwiązali szyję apostoła sznurami i długo ciągali po ulicach miasta po ostrych kamieniach. Z powodu odniesionych ran zmarł. Jego ciało pogrzebali chrześcijanie, ponieważ oprawcy z powodu niepogody nie mogli go od razu spalić.
Nie znamy dokładnej daty śmierci apostoła. W latach 61-63 był jeszcze z apostołem Pawłem, gdy ten przebywał w Rzymie. Później towarzyszył przebywającemu w Rzymie patrz apostołowi Piotrowi, a po śmierci abu apostołów przebywał na Wschodzie. Według historiografii cerkiewnej poniósł śmierć w 63 r., a więc w okresie panowania Nerona (57-68). Inna wersja odnosi ją do rządów cesarza Trajana (98-117).
W obawie przed Arabami i monofizytami w 828 r. relikwie Marka przeniesiono z Aleksandrii do Wenecji, gdzie w świątyni poświęconej jego imieniu znajdują się do dziś.
Podobnie jak pozostali ewangeliści Marek uważany jest za opiekuna rodziny.
Na ikonach apostoł przedstawiany jest przeważnie z krótkimi, gęstymi i ciemnymi włosami, krótką brodą i wąsami. Nosi płaszcz i paliusz. Podobnie jak patrz apostoł Łukasz różni się od ewangelistów patrz Mateusza i patrz Jana młodszym wiekiem. W dłoni trzyma księgę lub zwój, najczęściej ze słowami: "Ewangelia Jezusa Chrystusa, Syna Bożego". Z odniesieniem do Apokalipsy św. Jana (Ap 4) i proroka Ezechiela (Ez 1) jako symbol przypisuje się mu lwa. Ma on wskazywać na zmartwychwstanie Chrystusa. Niekiedy lew z księgą zastępuje samego Marka. Na wizerunkach czterech ewangelistów, znajdujących się m.in. w każdej prawosławnej świątyni na Królewskich Wrotach, najczęściej ukazywany jest nie jako piszący lecz zadumany nad księgą.
W sztuce zachodniej najczęściej przedstawiany jest w stroju arcybiskupa i paliuszu. Poza lwem ze skrzydłami lub lwem u stóp, ikonografia zachodnia dała apostołowi jeszcze jeden atrybut - drzewo figowe. Na Zachodzie uważany jest za patrona Albanii, Wenecji, pisarzy, notariuszy, murarzy, koszykarzy i szklarzy. Przyzywany jest podczas siewów wiosennych oraz w sprawach pogody.
www.cerkiew.pl
