CYRYL, mnich, równy apostołom, nauczyciel Słowian (Rawnoapostolnyj Kiriłł, uczitiel Słowienskij), 14/27 lutego i 11/24 maja wraz ze patrz św. Metodym. Był rodzonym bratem św. Metodego, synem bogatego bułgarskiego wojewody, mieszkającego w mieście Tesaloniki.
Cyryl (Konstantyn) urodził się około 826 lub 828 r. i był najmłodszym z siedmiorga rodzeństwa. Niezwykle zdolny, po otrzymaniu wszechstronnego wykształcenia (studia w Konstantynopolu), został bibliotekarzem przy soborze św. Zofii Mądrości Bożej. Życie dworskie nie odpowiadało mu jednak, dlatego też odszedł do monasteru położonego nad Bosforem. Wkrótce prawie siłą ściągnięto go do Konstantynopola, wyświęcono na duchownego i wyznaczono na nauczyciela filozofii w głównej stołecznej uczelni.
Wkrótce potem los zetknął go z bratem - św. Metodym. Najpierw, w 855 r., razem zamieszkali w monasterze na Olimpie w Bitynii, później nauczali wiary chrześcijańskiej Chazarów. W 863 r. na prośbę książąt słowiańskich udali się na Morawy, by i tam głosić Słowo Boże. Uczeni bracia, głównie Cyryl, ułożyli najstarsze pismo słowiańskie - głagolicę. Później jeden z uczniów św. Metodego wprowadził do niego duże litery alfabetu greckiego i tak powstała cyrylica. Bracia przetłumaczyli na język Słowian szereg ksiąg liturgicznych i znaczne części Biblii, co położyło fundament pod literaturę słowiańską. W ten sposób stali się rzeczywistymi oświecicielami Moraw, Bułgarii, Panonii i sąsiednich krajów słowiańskich.
Z Węgier (Panonii) Cyryl i Metody udali się do Wenecji, aby uzyskać święcenia kapłańskie dla swoich uczniów. Tamtejsze duchowieństwo przyjęło ich wrogo. Daremnie Cyryl przekonywał, że język nie powinien stać na drodze do przyjęcia chrześcijaństwa. W 867 r. bracia oskarżeni niemal o herezję zostali wezwani do Rzymu do papieża Mikołaja I. Przyjął ich jednak już jego następca - Hadrian II, który odniósł się do braci z serdecznością i polecił wyświęcić ich uczniów na kapłanów.
Przeczuwając zbliżającą się śmierć Konstanty pozostał w Rzymie, gdzie wstąpił do jednego z greckich monasterów. Wtedy też otrzymał nowe imię zakonne - Cyryl. Wkrótce potem, 14 lutego 869 r., zmarł na rękach swego brata. W 1974 r. papież Paweł VI zwrócił jego relikwie Cerkwi prawosławnej. Bardzo uroczyście przyjęto je w Tesalonikach i umieszczono w nowo zbudowanej cerkwi ku czci świętych Cyryla i Metodego.
Apostołowie Cyryl i Metody uważani są za świętych zarówno przez Cerkiew prawosławną jak i Kościół rzymskokatolicki. 31 grudnia 1980 r. papież Jan Paweł II ogłosił ich, obok patrz św. Benedykta z Nursji, współpatronami Europy. Cerkiew prawosławna, szczególnie w słowiańskim obszarze kulturowym, uważa ich za jednych z największych świętych. Obaj są adresatami modlitw osób pobierających nauki.
Św. Cyryl na ikonach przedstawiany jest w stroju mnicha z kapturem na głowie. Ma średniej długości kasztanową, przypruszoną siwizną brodę. Prawą dłonią błogosławi, w lewej trzyma (zależnie od wersji - zwinięty lub rozwinięty) zwój z alfabetem staro-cerkiewno-słowiańskim. Na ikonach przeważnie występuje wraz ze św. Metodym, od którego różnią go przede wszystkim szaty (Metody ma na sobie szaty biskupie).
W sztuce zachodniej zarówno św. Cyryl jak i św. Metody przedstawiani są w stroju pontyfikalnym jako biskupi greccy lub łacińscy (chociaż w istocie św. Cyryl nie miał święceń biskupich). Niekiedy w dłoniach trzymają model świątyni. Ponadto Cyryl ukazywany jest w todze profesora, a w ręce ma księgę pisaną cyrylicą. Na Zachodzie atrybutami obu są: krzyż, księga i kielich, rozwinięty zwój z alfabetem staro-cerkiewno-słowiańskim.
METODY, arcybiskup Moraw i Panonii, równy apostołom, nauczyciel Słowian (Rawnoapostolnyj Miefodij, uczitiel Słowienskij), 6/19 kwietnia i wraz ze patrz św. Cyrylem 11/24 maja. Był synem bogatego bułgarskiego wojewody mieszkającego w mieście Tesaloniki i rodzonym, starszym bratem św. Cyryla.
Michał (świeckie imię Metodego) urodził się około 820 r. (najczęściej przyjmuje się datę między 815 i 820 r.). Posiadał wybitne uzdolnienia prawnicze. W wieku dojrzałym służył w wojsku i wkrótce został rządcą jednej ze słowiańskich prowincji. Około 840 r., znudzony życiem publicznym, wstąpił w Bitynii do monasteru znajdującego się na Olimpie. Tam złożył śluby zakonne i niebawem został ihumenem wspólnoty. Około 855 r. w tym samym monasterze znalazł się też św. Cyryl. Drogi braci spotkały się. Najpierw wspólnie mieszkali na Olimpie, później nauczali wiary chrześcijańskiej Chazarów. W 863 r. na prośbę słowiańskich książąt udali się na Morawy, by i tam głosić Słowo Boże. Uczeni bracia ułożyli najstarsze pismo słowiańskie - staro-cerkiewno-słowiańskie, przełożyli na ten język Pismo Święte i księgi do nabożeństw, stali się rzeczywistymi oświecicielami Moraw, Bułgarii, Panonii i sąsiednich krajów słowiańskich.
Po śmierci św. Cyryla w Rzymie cały ciężar pracy misyjnej spadł na Metodego. Mianowano go arcybiskupem Moraw i Panonii. Mimo intryg ze strony zachodnich misjonarzy, wprowadzających na tych terenach obrządek łaciński, kontynuował swój trud, spędzając nawet dwa lata (870-872) w więzieniu, aż do wydania w 879 r. przez papieża zakazu odprawiania słowiańskich nabożeństw.
W 881 lub 882 r. Metody udał się do patriarchy Focjusza, by zdać mu sprawozdanie ze swojej działalności. Został uroczyście przyjęty przez cesarza. Kiedy wracał, przyprowadził ze soba liczne zastępy kapłanów. Złamany wiekiem i trudami zmarł 6 kwietnia 885 r. Relikwie świętego zaginęły na skutek zawieruch wojennych, głównie wojen husyckich.
Misjonarze św. Metodego nie tylko przywrócili na Morawach słowiańską hierarchię cerkiewną (metropolitą został Gorazd), ale też dotarli do państwa Wiślan. Świadczy o tym m.in. kamienna chrzcielnica z IX w. odkryta w Wiślicy. Poza tym jedno ze słowiańskich biskupstw miało swą siedzibę w Krakowie.
Apostołowie Cyryl i Metody należą do największych świętych. Czczeni są zarówno przez Cerkiew prawosławną jak i Kościół rzymskokatolicki. 31 grudnia 1980 r. papież Jan Paweł II ogłosił ich, obok patrz św. Benedykta z Nursji, współpatronami Europy. Są adresatami modlitw osób pobierających nauki.
Na ikonach św. Metody jest starym człowiekiem z siwą, przeważnie nieco dłuższą niż u Cyryla, brodą. Prawą dłonią błogosławi, w lewej trzyma księgę. Ma na sobie liturgiczne szaty biskupie, zazwyczaj przyozdobionych dużymi krzyżami. Przeważnie występuje wraz ze św. Cyrylem, od którego różni się przede wszystkim szatami biskupimi (Cyryl ma na sobie mniszy habit).
W sztuce zachodniej zarówno św. Cyryl jak i św. Metody przedstawiani są w pontyfikalnym stroju jako biskupi greccy lub łacińscy. Niekiedy w dłoniach trzymają model świątyni. Ich atrybutami są: krzyż, księga i kielich oraz rozwinięty zwój z alfabetem staro-cerkiewno-słowiańskim.
www.cerkiew.pl
