Tytuł: Misterium wiary. Wprowadzenie do prawosławnej teologii dogmatycznej.
Autor: Ihumen Hilarion (Alfiejew)
Wydawca: Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2022
Wydanie drugie, poprawione
Oprawa miękka
Wymiary: 14,7 x 20,9
Ilość stron 344
ISBN 978-83-65136-64-0
Przekład Jarosław Charkiewicz

Od czasu, kiedy w 2009 r. ukazał się polskojęzyczny przekład książki metropolity
(wówczas biskupa) Hilariona (Ałfiejewa) „Misterium wiary”, minęło już kilkanaście lat. Jej
nakład wyczerpał się już dawno, nie ustało jednak zainteresowanie nią czytelników w naszym
kraju. Pobudziło to wydawcę do dokonania wznowienia tej wyjątkowej książki. Wyjątkowej
choćby z tego powodu, że ukazała się ona w przekładach na ponad 20 języków w nakładzie
kilkuset tysięcy egzemplarzy.
Zachęcając czytelników interesujących się Prawosławiem i prawosławną teologią do
sięgnięcia po bestseler metropolity Hilariona, warto w kilku zdaniach przedstawić jego bardzo
bogatą już biografię. Metropolita Hilarion to absolwent moskiewskich wyższych szkół
teologicznych, studiów doktoranckich z filozofii na Uniwersytecie w Oksfordzie i studiów
doktoranckich z teologii w Instytucie Teologicznym św. Sergiusza w Paryżu, obecnie zaś
profesor Moskiewskiej Akademii Teologicznej, doktor honoris causa i honorowy profesor
ponad dwudziestu rosyjskich i zagranicznych wyższych uczelni. Od 2009 r. kieruje on
Wydziałem Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych Patriarchatu Moskiewskiego. Jest
autorem szeregu przekładów literatury patrystycznej z języków starożytnych, kilkuset prac z
zakresu teologii, w tym kilkudziesięciu książek, kilkunastu utworów muzycznych, głównie na
chór i orkiestrę, i kilkudziesięciu filmów.
„Misterium wiary” to – słowami arcybiskupa wrocławskiego i szczecińskiego Jerzego,
Prawosławnego Ordynariusza Wojskowego, autora Przedmowy do wydania polskiego –
„przede wszystkim elementarz wiary prawosławnej, który wprowadza nas w tajemnicę
poznawania Boga”. „Niezwykle cenna” w książce – słowami tegoż hierarchy – „jest również
umiejętność uzasadniania rozważań Autora cytatami patrystycznymi”.
Biskup Kallistos (Ware), profesor i nauczyciel metropolity Hilariona, gdy był on
jeszcze jego studentem i gdy pisał „Misterium wiary”, z uznaniem dla swojego ucznia w
anglojęzycznym wydaniu jego pracy pisał: „Książkę ‘Misterium wiary’ charakteryzuje
podejście całościowe i wszechogarniające. Dla jej autora nie istnieje rozgraniczenie pomiędzy
teologią i duchowością, między dogmatem i osobistym doświadczeniem, między wiarą i
modlitwą: wszystko to razem tworzy jedną całość. Biskup Hilarion zgadza się z myślą
Świętych Ojców, że „teologiem jest ten, kto prawdziwie się modli”. Jego troską nie jest
przedstawienie – w abstrakcyjnym, „scholastycznym” stylu – tego, w co wierzą prawosławni
chrześcijanie. Stara się on zaprezentować prawosławne nauczanie z perspektywy osobistej,
praktycznej i dynamicznej, jako drogę życia”.
Zachęcając zainteresowanych do sięgnięcia po prezentowaną książkę przytoczmy
jeszcze fragment autorskiej przedmowy do drugiego jej rosyjskojęzycznego wydania,
zwracając szczególną uwagę na zadane w tym cytacie pytania: „Wypływająca z
doświadczenia duchowego prawosławna teologia, której obcy jest racjonalizm i scholastyka,
pozostaje żywa i aktualna w naszych czasach w nie mniejszym stopniu niż setki lat wcześniej.
Człowieka zawsze nurtowały i nurtują pytania: czym jest prawda? Na czym polega sens
życia? Jak prawdziwie poznać Boga i osiągnąć błogosławieństwo Boże? Chrześcijaństwo nie
dąży do tego, aby postawić kropkę nad ‘i’, wyczerpując w ten sposób wszystkie wątpliwości
ludzkiej duszy. Otwiera ono inną realność, tak przewyższającą wszystko, co nas otacza w
ziemskim życiu, że napotkawszy ją człowiek zapomina o swoich pytaniach i wątpliwościach,
bowiem jego dusza spotyka się z Boskością i milknie w obliczu Misterium, którego nie jest w
stanie wyrazić żadne ludzkie słowo”. Odpowiedzi na te i inne pytania czytelnik znajdzie na
łamach książki.

SPIS TREŚCI

Przedmowa do wydania polskiego

Przedmowa do wydania angielskiego

Przedmowa autora do wydania drugiego

Recenzje pierwszego wydania

 

ROZDZIAŁ I

POSZUKIWANIE WIARY

Zew

Zróżnicowanie dróg

Filozofia poszukuje Stwórcy wszechświata

Religia objawiona przez Boga

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ II

BÓG

Etymologia słowa „Bóg”

Imiona Boga

Atrybuty Boga

Katafatyzm i apofatyzm

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ III

TRÓJCA ŚWIĘTA

Misterium Trójcy Świętej

Terminy i formuły

Pełnia boskiego życia w Trójcy Świętej

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ IV

STWORZENIE

Bóg Stwórca

Anioły

Pochodzenie zła

Wszechświat

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

RODZIAŁV

CZŁOWIEK

Stworzenie człowieka           

Obra/ i podobieństwo

Dusza i ciało

Życie pierwszych ludzi po upadku

Upadek

Grzech pierworodny

Oczekiwanie na Mesjasza

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ VI

CHRYSTUS

Nowy Adam

Chrystus Ewangelii: Bóg i człowiek

Chrystus wiary: dwie natury

Dwie wole Chrystusa

Odkupienie

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ VII

KOŚCIÓŁ

Królestwo Chrystusa

Niebo na ziemi          

Cechy Kościoła

Hierarchia kościelna

Kobieta w Kościele

Bogarodzica i świeci 

Ikona i krzyż

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ VIII

MISTERIA

Życie w misteriach

Chrzest

Bierzmowanie

Eucharystia

Spowiedź

Namaszczenie Świętym Olejem

Małżeństwo

Kapłaństwo

Monastycyzm

Antologia tekstów Ojców Kościoła

 

ROZDZIAŁ IX

MODLITWA

Nabożeństwo 

Język nabożeństw

Milczenie

Uwaga           

Nieustanna modlitwa umysłu           

Modlitwa i teologia   

Owoce modlitwy      

Antologia tekstów Ojców Kościoła 

 

ROZDZIAŁ X

PRZEBÓSTWIENIE           

Widzenie Boga

Przemienienie człowieka

Antologia tekstów Ojców Kościoła

ROZDZIAŁ Xl

ŻYCIE PRZYSZŁE

Zakończenie historii ludzkości

Dusza po śmierci

Modlitwa za zmarłych

Zmartwychwstanie

Sąd Ostateczny

Piekło 

Raj. Królestwo Niebios

Antologia tekstów Ojców Kościoła 

Wykaz źródeł cytatów zamieszczonych na końcu poszczególnych rozdziałów

Podstawowe skróty