Autor: Ihumen Pantelejmon (Karczewski)
Tytuł: Nie płacz nade Mną, Matko. Bogurodzica w prawosławnych hymnach Wielkiego Tygodnia
Wydawnictwo Warszawska Metropolia Prawosławna
Wydanie: Warszawa 2022,
Ilość stron: s. 272.
ISBN 978-83-65136-62-6
Do książki dołączona jest płyta "Nie płacz nade Mną, Matko" z wybranymi utworami omawianymi w publikacji w wykonaniu chóru "Pathos", "Fili" i Przyjaciele pod dyrekcją Michała Uścinowicza.
1. Diewa rodiła jesi – teotokion pierwszej serii antyfon jutrzni Wlk. Piątku (ton VIII)
2. Raduj się, Bogurodzico – teotokion szóstej serii antyfon jutrzni Wlk. Piątku (ton VII)
3. Czestniejszuju chieruwim – hirmos dziewiątej pieśni kanonu Wlk. Piątku (muz. M. Uścinowicz)
4. Dnies’ zriaszczy tia – apostych jutrzni Wlk. Piątku (ton II, mel. Zosimowoj Pustyni)
5. Ta, która porodziła Ciebie – apostych jutrzni Wlk. Piątku (ton II, mel. Zosimowoj Pustyni)
6. Priiditie, ubłażym Iosifa – stichera na adorację epitafionu (muz. D. Bortniański)
7. Obieszena jako widie – pierwsza pieśń kanonu powieczerza Wlk. Piątku „Płacz Bogurodzicy” (ton VI, mel. poczajowska)
8. Odtąd już nie dotknie mnie żadna radość – dziewiąta pieśń kanonu powieczerza Wlk. Piątku „Płacz Bogurodzicy” (ton VI, mel. poczajowska)
9. Płacz Bohorodicy - paraliturgiczny kantyk z XIX wieku (mel. I. Denisowa)
10. Nie płacz nade Mną, Matko – dziewiąta pieśń kanonu Wlk. Soboty (ton VI, mel. Glinskoj Pustyni)
11. Wsiemirnuju sławu – dogmatyk Liturgii Wlk. Soboty (ton I, mel. obichodna)
12. Błahoobraznyj uczenik lik – tropariony obrzędu pogrzebu Bogurodzicy (mel. bułgarska)
13. Błahosłowiennaja Władyczice – eulogitaria obrzędu pogrzebu Bogurodzicy (mel. znamiennego raspiewu, harm. P. Czesnokow)
SŁOWO WSTĘPNE
Centralną postacią św. Ewangelii jest Jezus Chrystus. Postać Matki Bożej jest przedstawiona w cieniu jej Syna Bogoczłowieka, naszego Zbawiciela. Taki porządek w opisach św. Ewangelii jest zgodny z Wolą Bożą. Po nauce wynikającej z tajemnicy św. Krzyża nie ma bardziej doniosłej niż ta, która wypływa z milczenia Bogurodzicy.
Matka Boża jest przepiękną postacią, której do końca nie są w stanie wyśpiewać wszystkie chóry anielskie, wszyscy święci, cała ludzkość i cały wszechświat.
Najświętsza Dziewica jest Orędowniczką wszystkich, którzy zwracają się do niej w potrzebie. Przywoływana w codziennej modlitwie, tak bliska sercom wiernych, a jednocześnie tak bardzo rrzez nich niepoznana. I choć o Najświętszej Bogurodzicy napisano wiele poematów, rozpraw naukowych i książek, to wychwalać ja można bez końca. Każde nowe dzieło otwiera nową perspektywę bądź porządkuje pewną wiedzę dotyczącą tej, która zrodziła Jezusa Chrystusa.
Z radością należy, zatem, powitać książkę ihumenaPantelejmona Karczewskiego) „Nie płacz nade Mną, Matko. Bogurodzica w prawosławnych hymnach Wielkiego Tygodnia”. To owoc długiej pracy badawczej i ogólnych zainteresowań młodego mnicha hymnografią rrawosławną, za to mu chwała. Większa część książki to rozprawa doktorska autora, napisana pod moim kierunkiem i obroniona w 2021 r. na Wydziale Teologicznym Chrześcijańskiej Akademii
Teologicznej w Warszawie. Po rozszerzeniu stanowi obecnie logiczną całość prezentującą prawosławną mariologię przez pryzmat bogatych tekstów liturgicznych Wielkiego Tygodnia, które są wielkim bogactwem duchowym Prawosławia.
Zachęcam wszystkich do lektury książki ihumena Pantelejmona (Karczewskiego). Jestem przekonany, że monografia ta zainteresuje nie tylko wąskie grono badaczy św. Liturgii. Żywię nadzieję, że trafi ona do rąk szerokiego spektrum wiernych zarówno Cerkwi prawosławnej w Polsce, jak i innych wyznań, oraz będzie pomocą w poznawaniu bogactwa prawosławnego nabożeństwa, a także inspiracją do oddawania czci Najświętszej Bogurodzicy, Matki całej ludzkości.
+ SAWA
Prawosławny Metropolita Warszawski i Całej Polski
SPIS TREŚCI
Słowo wstępne
Wprowadzenie
Rozdział 1. Wielki Tydzień w tradycji liturgicznej
1.1. Schemat kalendarza liturgicznego Wielkiego Postu
1.2. Triodion Postny
1.3. Przebieg Wielkiego Tygodnia
1.3.1. Wielki Poniedziałek
1.3.2. Wielki Wtorek
1.3.3. Wielka Środa
1.3.4. Wielki Czwartek
1.3.5. Wielki Piątek
1.3.6. Wielka Sobota
Rozdział 2. Zarys prawosławnej mariologii
2.1. Mariologia biblijna
2.1.1. Stary Testament
2.1.2. Nowy Testament
2.1.3. Lektury biblijne podczas nabożeństw
2.1.4. Apokryfy
2.2. Mariologia historyczna
2.2.1. Etap przedsoborowy
2.2.2. Sobór efeski i jego konsekwencje
2.3. Mariologia liturgiczna
2.3.1. Roczny cykl nabożeństw
2.3.2. Tygodniowy cykl nabożeństw
2.3.3. Dobowy cykl nabożeństw
2.3.4. Inne formy modlitewne
Rozdział 3. Wcielenie Chrystusa
3.1. Zwiastowanie Bogurodzicy
3.1.1. Święto Zwiastowania Bogurodzicy
3.1.2. Recepcja w Wielkim Tygodniu
3.1.2.1. Gdzie radość Zwiastowania?
3.1.2.2. Służebnica
3.1.2.3. Raduj się
3.1.2.4. Syn i Bóg
3.1.2.5. Fiat
3.2. Wcielenie i Narodzenie Chrystusa
3.2.1. Święto Narodzenia Chrystusa
3.2.2. Recepcja w Wielkim Tygodniu
3.2.2.1. Akt Wcielenia
3.2.2.2. Transcendencja Boga a Bogurodzica
3.2.2.3. Niepojmowalność Aktu Wcielenia
3.2.2.4. Bezbolesne narodzenie
3.2.2.5. Chrystus jako Dziecko Bogurodzicy
3.2.2.6. Zestawienie dwóch Józefów
3.2.2.7. Bogurodzica w misterium Wcielenia
3.2.2.8. Bogurodzica jako Księżyc
3.3. Zawsze Dziewica
3.3.1. Omówienie nauczania
3.3.2. Recepcja w Wielkim Tygodniu
3.3.2.1. Dziewictwo Bogurodzicy
3.3.2.2. Niezamężność Bogurodzicy
3.4. Bogurodzica jako Nowa Ewa
3.4.1. Omówienie nauczania
3.4.2. Recepcja w Wielkim Tygodniu
3.5. Proroctwo Symeona
3.5.1. Święto Spotkania Pańskiego
3.5.2. Recepcja w Wielkim Tygodniu
Rozdział 4. Bogurodzica pod Krzyżem
4.1. Czuwanie pod Krzyżem
4.1.1. Droga krzyżowa i czuwanie przy Krzyżu
4.1.2. Bogurodzica przy pogrzebie Chrystusa
4.1.3. Biada mi!
4.1.4. Współczucie całego stworzenia
4.1.5. Piękno Chrystusa
4.1.6. Quo vadis?
4.1.7. Baranek i owieczka
4.1.8. Sens cierpień Chrystusa
4.1.9. Chcę umrzeć z Tobą
4.1.10. Daj mi słowo
4.1.11. Капа Galilejska
4.1.12. Rachela
4.2. Nadzieja Zmartwychwstania
4.2.1. Zmartwychwstań!
4.2.2. Nie płacz nade Mną, Matko!
Rozdział 5. Udział Bogurodzicy w chwale Chrystusa
5.1. Uwielbienie Bogurodzicy
5.2. Świętość Bogurodzicy
5.3. Orędownicza moc Bogurodzicy
Rozdział 6. Zaśnięcie Bogurodzicy
6.1. Święto Zaśnięcia Bogurodzicy
6.1.1. Hymnografia święta
6.1.2. Inspiracje z hymnografii Wielkiej Soboty
6.2. Obrzęd Pogrzebu Bogurodzicy
6.2.1. Stichery wieczerni
6.2.2. Tropariony jutrzni
6.2.3. Lamentacje
6.2.4. Eulogitaria maryjne
Zakończenie
Bibliografia
1. Źródła
1.1. Biblijne i apokryficzne
1.2. Liturgiczne
1.3. Patrystyczne
1.4. Kanoniczne
2. Opracowania
Streszczenie
Summary
Резюме
