Przedmowa

Wstęp

1. Geneza i rozwój historyczny monastycyzmu

1.1. Zwiastuny monastycyzmu w Starym Testamencie

1.2. Monastycyzm w Nowym Testamencie

1.3. Etapy rozwoju życia monastycznego

1.3.1. Monastycyzm w Egipcie

1.3.2. Monastycyzm w Palestynie i na Synaju

1.3.3. Monastycyzm w Syrii i Mezopotamii

1.3.4. Monastycyzm w Konstantynopolu (poł. IV-VIII w.)

1.3.5. Monastycyzm bizantyjski (IX-XV w.)

1.3.6. Monastycyzm grecki po upadku Konstantynopola

1.3.7. Monastycyzm na ziemiach słowiańskich

2. Biblijno-dogmatyczne podstawy monastycyzmu

2.1. Obraz i podobieństwo Boże

2.2. Upadek pierwszych ludzi i jego konsekwencje

2.3. Współdziałanie (gr. synergeia) łaski Bożej i wolnej woli człowieka

2.4. Przebóstwienie (gr. theosis)

3. Duchowość prawosławna

3.1. Pojęcie duchowości

3.2. Życie chrześcijańskie jako życie w Chrystusie

3.3. Monastycyzm jako czynnik kształtujący duchowość prawosławną

3.4. Paschalny i eschatologiczny wymiar duchowości prawosławnej

3.5. Życie liturgiczne i posty

3.6. Pokorna miłość i służenie bliźniemu w życiu codziennym

3.7. Wewnętrzna wolność

4. Prawosławna asceza i mistyka

4.1. Rozgraniczenie zakresu pojęć ascezy i mistyki

4.2. Fenomen ascezy w prawosławiu

4.3. Mistyka prawosławna

5. Właściwości życia monastycznego

5.1. Wyrzeczenie się świata

5.2. Dziewictwo jako duchowa scalająca mądrość (gr. sofrosyne, cs. cełomudrije)

5.3. Posłuszeństwo

5.4. Ubóstwo - rezygnacja z dążenia do posiadania dóbr materialnych

5.5. Asceza cielesna

5.5.1. Post

5.5.2. Nocne czuwania

5.5.3. Wykonywanie pokłonów

5.6.4. Praca ręczna

5.6. Modlitwa i nabożeństwa

5.7. Walka z namiętnościami/pożądliwościami (gr. patki)

6. Formy życia monastycznego

6.1. Anachoretyzm

6.2. Semi-anachoretyzm

6.3. Cenobityzm

7. Rola monastycyzmu w życiu Kościoła prawosławnego

7.1. Monaster jako duchowy szpital

7.2. Monaster jako istotny autorytet w kwestiach wiary i moralności chrześcijańskiej

7.3. Monaster i jego oddziaływanie na życie Cerkwi i społeczeństwa

7.4. Monaster jako miejsce wzmożonej modlitwy i intensywnego życia liturgicznego

Zakończenie

Bibliografia

     „Bóg odbiera najpierw wszelkie ludzkie nadzieje, a zamiast nich daje nadzieję jedyną. Nadzieje są mnogie dlatego, że są wątłe i że usiłujemy zachować dła siebie pewną ilość złudzeń, którym udaje się utrzymać przynajmniej przez jakiś czas i nas prowadzić w różnych warunkach. Ale nadzieję może dać tylko Bóg, ponieważ jest nią życie. Toteż Bóg pozostawia człowiekowi jako rękojmię tylko doświadczenie bycia prowadzonym Jego ręką. A z tej Bożej ręki człowiek nigdy nie otrzymał niczego innego jak tylko ekstrakcje, bardziej operacje typu chirurgicznego aniżeli karmienie piersią. Jednak człowiek doświadczył już, że ta, działająca w nim, ręka potrafi go kochać bardziej niż on sam potrafi i lepiej niż ci, którzy mówią, że go kochają, a którym to nie wychodzi. I człowiek woli tę rękę, która niszczy, i te usta, które obiecują, ale które nie obiecują na zaraz, które nie obiecują czegoś, co zaspokoi człowieka dzisiejszego, ale drążą go, aby mógł się w nim narodzić ten, którego Bóg pragnie zaspokoić potem; człowiek bardziej kocha tę rękę bardziej od wszystkich innych znanych mu rąk”.

 

Dominique Barthelemy, Dieu et son image