Autor: o. Konstanty Bondaruk
Tytuł: Homilie Niedzielne. Homilie Świąteczne
Wydawca: Parafia Prawosławna Wszystkich Świętych w Białymstoku
Oprawa: twarda
Wymiary: 17,5 x 24,5 cm
Ilość stron t. 1 - 304
ISBN 978-83-938608-5-2
Ilość stron t. 2 - 136
ISBN 978-83-938608-6-9

Od autora
Proponuję uwadze czytelników zbiór homilii i rozważań nad fragmentami ewangelicznych czytań, słyszanych w cerkwiach prawosławnych, podczas niedzielnych Świętych Liturgii. Nazwałem je homiliami niedzielnymi (gr. homilein - rozmawiać), ponieważ jest to specyficzny rodzaj przemowy ściśle liturgicznej, będącej objaśnieniem stałych czytań Pisma Świętego przyporządkowanych do danej niedzieli.

Homiletyka, jako sztuka oratorstwa religijnego, przewiduje zarówno homilie jak i kazania, przy czym te drugie mogą być okolicznościowe, dotyczące: chrztu, ślubu, pogrzebu, jubileuszu, lub innych rozmaitych, pożaliturgicznych kwestii oraz okazji. Homilia jest niejako stałym i obowiązkowym elementem nabożeństwa, natomiast kazanie jest okazjonalną i stosowną do okoliczności, przemową kapłana na dowolny temat.

Umieszczone w tym zbiorze teksty zostały wybrane spośród tych, które zgromadziłem od czasu wydania ponad 20 lat temu dwóch tomików kazań i homilii w języku białoruskim: Prawda was wyswobodzi i Potrzeba tylko jednego. Były tam zarówno teksty dotyczące niedzielnych i świątecznych czytań ewangelicznych, jak i rozważania na temat Dziesięciu Przykazań, Dziewięciu Błogosławieństw oraz modlitwy Ojcze nasz.

Niniejsze teksty są jednak poświęcone wyłącznie czytaniom ewangelicznym, poczynając od pierwszej niedzieli po Pięćdziesiątnicy. Są one dłuższe niż typowe homilie i mają formę obszernych rozważań nad wysłuchanym fragmentem Ewangelii i życiem religijnym człowieka w jej świetle. W każdej homilii zawartych zostało kilka szkiców lub rozważań na temat tego samego fragmentu Ewangelii, ponieważ niemal każdy z nich zawiera wiele ważnych myśli godnych osobnego rozpatrzenia i szczegółowego omówienia. Nie ma w nich przez to również zwyczajowych, wstępów homiletycznych: W imię Ojca, i Syna, i świętego Ducha, ani tradycyjnego retorycznego zwrotu: Bracia i Siostry, lub też słowa Amen na końcu przemowy.

Mam nadzieję, że przynajmniej niektóre z zebranych w tej publikacji „ziaren Słów Bożych”, znajdą w sercach czytelników: kaznodziei, jak też i wiernych, podatny grunt, przynosząc plon w postaci pogłębionej refleksji nad swoim życiem duchowym i zbawieniem.
o. Konstanty Bondaruk

Od autora
Niniejszy zbiór kazań poświęcony został najważniejszym świętom Cerkwi Prawosławnej, wśród których wyróżniamy: Paschę Chrystusową, jako największe, „święto świąt i uroczystość nad uroczystościami”, oraz 12 wielkich świąt zwanych w języku cerkiewnosłowiańskim dwu- nadiesiatymi (gr. Dodekaortoń). Mimo woli nasuwa się tu skojarzenie z Chrystusem i 12-ma apostołami, ale żadne z wielkich świąt w Cerkwi Prawosławnej nie jest poświęcone najbliższym uczniom Zbawiciela. Koncentrują się one na dwu postaciach: Jezusie Chrystusie (zwane Hospodskije prazdniki ~ Święta Pańskie) oraz poświęcone Bogurodzicy (Bohorodicznyje prazdniki - Święta Maryjne). Dwa święta: Spotkanie Pańskie i Zwiastowanie Najświętszej Bogurodzicy mają podwójny Chrystusowo-Maryjny charakter. Dziewięć spośród 12-tu wielkich świąt należą do tak zwanych „nieruchomych”, zawsze przypadających na tę samą datę w roku liturgicznym, natomiast trzy pozostałe są „ruchomymi” i zależą od daty świętowania Wielkanocy.
Dni świąteczne kształtują życie liturgiczne Cerkwi. Odwołując się do ważnych wydarzeń z historii naszego zbawienia i przywołując pamięć o wielkich świętych, którzy najpełniej urzeczywistnili ideał doskonałości ewangelicznej wg słów: już nie ja żyję, ale żyje we mnie Chrystus (Ga 2,20). Święta spełniają ważną dydaktyczną rolę dla wszystkich członków Cerkwi. Uczą nas jak prawidłowo wierzyć i kochać Boga. Poprzez święta Cerkiew daje świadectwo swej jedności; łącząc w jedno minioną historię naszego zbawienia oraz nasze obecne życie. Jak pisał wielki serbski teolog, św. Justyn Popowicz: „całe życie Cerkwi to bezustanna służba Bogu, dlatego każdy dzień w Cerkwi to święto; w Cerkwi codziennie odbywa się nabożeństwo i codziennie wspominamy jednego albo kilku świętych. Dlatego życie w Cerkwi jest ciągłym nabożeństwem i życiem ze wszystkimi świętymi. W Cerkwi wszystko minione jest teraźniejszym, a obecne - minionym, i powiem więcej: istnieje tylko bezgraniczna teraźniejszość. Wszystko tu nieśmiertelne i święte, wszystko po Bogo-człowieczemu i po apostolsku - soborowe; wszystko w Cerkwi - powszechne. Każdy dogmat naszej Bogo-człowieczej wiary ma swoje święto: Wcielenie Boże - Boże Narodzenie, Zmartwychwstanie - Paschę Chrystusową, wiara - święta ku czci męczenników, wszystkie pozostałe cnoty - święta ku czci wszystkich pozostałych świętych”.
Od zarania dziejów Cerkwi Chrystusowej, całe życie chrześcijan, nawet w okresach najstraszliwszych prześladowań, niezmiennie było jedną wielką uroczystością, bezustannym świętowaniem. Nawet trudności i przykre doświadczenia były powodem dla radości duchowej, dlatego pamięć o męczennikach przeważnie obchodzono w dniu ich męczeńskiej śmierci. Nawet będąc wtrąconymi do lochów, nawet idąc na śmierć, chrześcijanie zawsze pamiętali słowa Apostoła Pawła: Zawsze się radujcie, nieustannie się módlcie! W każdym położeniu dziękujcie, taka jest bowiem wola Boża w Jezusie Chrystusie względem was (1 Tes 5,16-18). Pierwsi chrześcijanie rozumieli słowa Apostoła dosłownie. Dziękować trzeba Bogu za wszystko, nawet za to co jest im zsyłane jako próba stałości w wierze. Oczywiście, powodem do świętowania były nie tylko prześladowania, ale i ich ustanie, czas wytchnienia. Tym niemniej, w najtrudniejszych okolicznościach życia, chrześcijanie żyli w poczuciu niekończącego się święta. Takie uczucie nieustannej radości gruntowało się na przeświadczeniu, że warunki zewnętrzne mają nad chrześcijaninem tylko pozorną moc. W istocie wierzący człowiek już nie należy do tego świata, bo świat znajduje się „w niewoli grzechu”, natomiast on, chrześcijanin, już całkowicie należy do nieba, , jego Ojczyzna jest w niebie”.
Jak pisał o. Aleksander Mień: „święta to nie tylko danina przeszłości. Uczestnicząc w nich wierzący człowiek przyłącza się do doświadczenia Cerkwi, poddaje się jej kierownictwu. Niejako na nowo przeżywa on wielkie wydarzenia ewangelicznej i cerkiewnej historii, żyje w nich, przechodząc tym samym całą szkołę wzrostu duchowego”. Zgodnie ze starotestamentową tradycją, liturgiczny rok cerkiewny rozpoczyna się 1 września. W tym dniu czyta się fragment Ewangelii według św. Łukasza 4,16-30, który informuje, że u progu nowego roku Jezus Chrystus udał się do synagogi w Nazarecie. Podano mu do czytania księgę proroka Izajasza. Otworzył ją w miejscu, gdzie było napisane: Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wołnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana. Pod znakiem tego proroctwa do dziś, wraz z początkiem września, rozpoczyna się prawosławny rok cerkiewny.
Rokrocznie obchodząc te same święta, słysząc te same słowa Pisma Świętego, te same elementy nabożeństwa, przeżywamy je inaczej, po nowemu. Rzecz w tym, że każdy kolejny rok życia przynosi nowe doświadczenia, ubogaca nas o nowe spojrzenie na te same rzeczy i sprawy. Zmieniamy się sami i zmienia się nasze postrzeganie świata oraz ludzi. Mam nadzieję, że prezentowane teksty okażą się interesującą lekturą, skłaniając czytelników do duchowej refleksji i pogłębienia wiary.
o. Konstanty Bondaruk

o. Konstanty Bondaruk, ur. 11 września 1953 r. w Ostrówku na Podlasiu. Święcenia kapłańskie przyjął w 1977 r. Posługę duszpasterską pełnił w Terespolu. Łodzi oraz Białymstoku. Był opiekunem duchowym młodzieży oraz referentem ds. ekumenizmu. W latach 1988-2008 przebywał za granicą. Mieszkał w USA. Niemczech, Czechach. Pracował w charakterze dziennikarza i kaznodziei radiowego, tworząc audycje religijne w języku białoruskim, rosyjskim i polskim.

Tłumacz literatury religijnej, autor wielu artykułów i pozycji książkowych o tematyce duszpasterskiej i homiletycznej. Redaktor podręcznika do nauki religii Nauka o nabożeństwach prawosławnych będącego przez wiele lat podstawową pomocą dydaktyczną katechetów i źródłem wiedzy o Prawosławiu dla wiemych.

Ceniony przez wiernych kaznodzieja, który poprzez słowo głoszone w świątyni realizuje swe duszpasterskie powołanie, według słów ap. Pawia: Głoś naukę, upominaj, czy będzie ku temu stosowna okazja, czy nie; jeśli zajdzie potrzeba, pokazuj błądzącym, że są w błędzie, udzielaj pouczeń, podnoś na duchu. Nauczając staraj się być zawsze cierpliwym (2 Tym 4.2).

Mieszkaniec Wasilkowa, duchowo związany z Parafią Prawosławną Wszystkich Świętych w Białymstoku. Otaczający Boży świat, opisuje nie tylko słowami, lecz z powodzeniem uwiecznia jego piękno, malując pejzaże, architekturę i portrety.

Gorąco polecam lekturę homilii niedzielnych, w których Autor dokonuje głębokiej analizy historycznej i liturgicznej prezentowanych treści. Nawiązując do nauki Ojców Cerkwi, porusza tematykę moralną, wpisując ją w obraz dzisiejszego życia.

o. dr Piotr Pietkiewicz