Spis treści

 

Spis skrótów

Wstęp

Rozdział I

Sobór Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku w latach 1912-1915 ...

1. Prawosławie w Białymstoku w II połowie XIX i pierwszych dwóch dekadach XX wieku

1.1. Aneksy

1.1.1. Biskupi wileńscy Kościoła prawosławnego w latach 1839-1899 

1.1.2. Biskupi grodzieńscy Kościoła prawosławnego w latach 1900-1915 . ...

1.1.3. Biskupi białostoccy Kościoła prawosławnego w latach 1907-1915 ....

2. Podstawy prawne budowy soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku ..

2.1. Prawosławne budownictwo sakralne w rosyjskim ustawodawstwie kościelnym i państwowym

2.2. Casus bialostocensis

3. Lokalizacja soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku

3.1. Dane techniczne placu

3.2. Orientacja świątyni

3.3. Aneksy

3.3.1. Sieć szkolna w Białymstoku w roku 1912 roku

3.3.2. Topografia sieci szkolnej w Białymstoku w roku 1912 roku

3.3.3. Sieć szkolna w Białymstoku w roku 1912 roku ze względu na organ prowadzący lub założycielski z uwzględnieniem jej topografii. ...

3.3.4. Sektor bankowy w Białymstoku w 1912 roku

3.3.5. Topografia sektora bankowy w Białymstoku w 1912 roku

3.3.6. Topografia placówek szkolnych i bankowych w Białymstoku w roku 1912 roku (ujęcie porównawcze)

3.3.7. Topografia placówek szkolnych i bankowych w Białymstoku w roku 1912 roku (ujęcie sumaryczne)

3.3.8. Odpis aktu notarialnego w języku rosyjskim z dnia 15.09.1899 roku (sygnatura ADBG.B.27a/l)

3.3.9. Tłumaczenie na język polski odpisu aktu notarialnego w języku rosyjskim z dnia 15.09.1899 roku (sygnatura ADBG.B.27a/2)

4. Architektura soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku

4.1. Aneksy

4.1.1. Fasada wschodnia soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku wg projektu Doncowa

4.1.2. Przekrój poprzeczny soboru Zmartwychwstania Pańskiegow w Białymstoku wg projektu Doncowa

5. Komitet budowy

6. Finanse budowy

6.1. Metodologia gromadzenia środków

6.2. Przekrój społeczny ofiarodawców

6.3. Zgromadzone środki

6.4. Dynamika wpłat

6.5. Wydatki inwestycyjne

6.6. Saldo inwestycji na rok 1918

6.7. Aneksy

6.7.1. Dokumentacja finansowa szczegółowa wpłat na budowę soboru Zmartwychwstania w Białymstoku w latach 1899-1917 . . . .

7. Historiograficzny obraz i chronologia soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku

Epilegomena

Rozdział II

Cerkiew Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku w okresie międzywojennym

Zakończenie. Sobór Zmartwychwstania po roku 1938

Dokumenty archiwalne

1. Akt notarialny dot. placu przy ulicy Nikołajewskiej (ob. ul. Sienkiewicza) przeznaczony pod sobór Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku - 1899 rok

2. Plan placu cerkiewnego ze wskazaniem miejsca budowy soboru

3. Ewidencja ofiar na budowę soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku - lata 1900-1926

4. Ewidencja wydatków na budowę soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku - lata 1900-1926

5. Proces sporny o sobór Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku oraz plac przy ul. Nikołajewskiej (ob. ul. Sienkiewicza)

6. Archiwalne zdjęcia soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku przy ul. Nikołajewskiej (ob. ul. Sienkiewicza)

Spis tabel

Spis rysunków

Spis aneksów

Bibliografia

Epitafia

Akta sprawy

 

 

Wstęp

 

Prawosławie w Białymstoku to ważny komponent współczesnej rzeczywistości miasta. Jego historia to historia nie tylko samego miasta, ale i jego okolic. II połowa XIX wieku w dziejach Białegostoku to przede wszystkim jego rozwój przemysłowy. W ślad za nim szedł rozwój demograficzny i konfesyjny. Religia i praktyka religijna to jedne ze sfer życia miejskiego. Ich efektem było budownictwo sakralne. Początek XX wieku to inwestycje na szeroką skalę w tej dziedzinie. Jedną z nich był sobór prawosławny Zmartwychwstania Pańskiego w Białymstoku. Architektura obiektu oraz prace budowlane z nim związane stanowiły jeden z elementów rzeczywistości życia miasta nad rzeką Białą drugiej dekady XX wieku. Budynek był częścią składową architektury miejskiej do 1938 roku. O jego obecności świadczą dziś tylko adres - Sienkiewicza 65 - oraz materiał ikonograficzny epoki carskiej, wojennej i międzywojennej miasta.

Białystok to miejsce szczególne w dziejach I Rzeczpospolitej Polskiej, Królestwa Pruskiego, Cesarstwa Rosyjskiego, II Rzeczpospolitej Polskiej, Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, jak też III Rzeczpospolitej Polskiej; niegdyś prywatne miasto rodziny magnackiej - obecnie stolica województwa podlaskiego. Eksperci do spraw wizerunku miasta określają je jako miejsce i dynamiczną przestrzeń pogranicza w głębokim znaczeniu: stykają się tutaj przecinające Europę na pół płyty cywiłizacji łacińskiego Zachodu i bizantyjskiego Wschodu. Ścierają się tu, ale nie niszczą wzajemnie, Orient ze światem Zachodu, Bałtowie ze Słowianami, prawosławni z katolikami, Białorusini z Polakami. Miasto niemal wygasłej, niegdyś żywej dawniej tradycji żydowskiej, nieopodal którego leżą ośrodki polskiego islamu: Kruszyniany i Bohoniki'.