Ikona papierowa (kartonik) 
Format: 12 x 17 cm
Z tyłu Troparion w językach: cerkiewnosłowiańskim i polskim

Ikona Niedowierzającego Tomasza

W pierwszą niedzielę po Passze, zwaną Niedzielą Antypaschy, Cerkiew prawosławna wspomina wydarzenie, które miało miejsce ósmego dnia po Zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa. Zbawiciel pojawił się wówczas powtórnie apostołom, wśród których był apostoł Tomasz. Nie był on jednak obecny, gdy po śmierci Chrystusa na Krzyżu i Jego Zmartwychwstaniu, wieczorem w niedzielę wielkanocną Zbawiciel po raz pierwszy ukazał się zgromadzonym apostołom. Gdy Tomasz przyszedł wówczas do pozostałych, apostołowie zaczęli z radością opowiadać mu, jak przybył do nich Chrystus, on jednak nie uwierzył ich radosnemu świadectwu. Uparcie twierdził, że nic nie zdoła go przekonać o zmartwychwstaniu Chrystusa, dopóki sam nie zobaczy na rękach Zbawiciela ran od gwoździ i nie włoży w Jego bok swych palców.
Gdy Jezus po ośmiu dniach pojawił się ponownie, pokazał Tomaszowi rany i kazał mu ich dotknąć (J 20,27-28). Na wyznanie wiary Tomasza: „Pan mój i Bóg mój” (J 20,28), Chrystus odpowiedział błogosławieństwem: „Szczęśliwi ci, którzy nie ujrzeli, a uwierzyli” (J 20,29). W swym wyznaniu apostoł Tomasz uznał obie natury Chrystusa.
Scena ta w ikonografii pojawiła się już u schyłku IV w. wraz z rozwojem cyklu przedstawień Wielkiego Tygodnia. Ukształtowaną postać, w jakiej obecnie jest przedstawiana, kompozycja ta otrzymała już w VI wieku. W tradycji zachodniej określana jest ona jako „Niewierny Tomasz”, a w prawosławnej „Przyjęcie Wiary przez Tomasza” bądź „Niedowierzający Tomasz”.
W centrum kompozycji znajduje się frontalnie przedstawiony, nieco pochylony w prawo, Zbawiciel stojący na niedużym podwyższeniu. Jego szaty pokryte są złotymi liniami asystki, symbolizującej obecność boskiej światłości. Chrystus unosi w górę Swą prawicę, a lewą rozchyla tunikę, pokazując ranę zadaną mu włócznią przez Longina Setnika podczas Ukrzyżowania. Po obu stronach Zbawiciela, symetrycznie, przedstawionych zostało 11 apostołów (spośród dwunastu brak jest Judasza, który popełnił samobójstwo). Patrzą w kierunku Chrystusa lub po sobie, jakby komentując obserwowaną sytuację.
Po prawej stronie Chrystusa, przed grupę apostołów wysuwa się Tomasz, który w pełnej szacunku postawie, lekko pochylony w stronę swego Nauczyciela, trwożnie wyciąga swą dłoń z wysuniętym palcem w kierunku widocznej rany w boku Zwycięzcy śmierci, nie dotykając jednak samej rany.
Na drugim planie znajdują się zamknięte drzwi (J 20,26) - odwołanie do słów Zbawiciela: „Ja jestem bramą: kto wejdzie przeze Mnie, będzie zbawiony” (J 10,9). Płótno zarzucone na fragment ścian z zamkniętymi drzwiami świadczy o tym, że scena odbywa się we wnętrzu budynku. Na trzecim planie widoczne są mury Jerozolimy.