BARBARA, wielka męczennica (Wielikomuczenica Warwara), 4/17 grudnia. Żyła najprawdopodobniej w III w. Pochodziła z fenickiego miasta Heliopolis i była córką znanych i bogatych rodziców. Cechowała się wyjątkową urodą.
Matka Barbary zmarła wcześnie. Jej ojciec, będący poganinem, całą swą miłość przelał na córkę. Pragnął wychować swą jedynaczkę w pogaństwie. W tym celu zbudował specjalną wieżę, w której zamieszkała Barbara z wychowawczynią i kilkoma niewolnicami. Prowadzone w samotności rozmyślania naprowadziły ją na myśl o Jedynym Stwórcy świata. Wkrótce potem dziewczyna przyjęła chrzest i odważnie wyznała ojcu, że jest chrześcijanką.
Tradycja mówi, że kiedy ojciec Barbary - Dioskuros, dowiedział się o tym bardzo się rozgniewał. Barbara uciekła i schroniła się w skale, która w cudowny sposób miał otworzyć się przed nią. Zdradzona przez pastucha, którego owca przemieniła się w szarańczę, została zamknięta w więzieniu. Ojciec wydał ją na straszne tortury. Następnie rozkazał doprowadzić córkę do wielkorządcy Marcjana. Prośbą i groźbą starał się skłoniał Barbarę do wyrzeczenia się Chrystusa. Gdy jednak święta nie ustąpiła, Marcjan rozkazał bić ją żyłami wołowymi i później, ledwie żywą, wtrącić do więzienia. Następnego dnia sam ojciec ściął głowę jedynej córce. Miało to miejsce około 306 r.
W IV lub VI w. relikwie św. Barbary przeniesiono do Konstantynopola i umieszczono w przepięknej świątyni zbudowanej specjalnie na jej cześć. W 1108 r. umieszczono je w Kijowie, gdzie znajdują się do dnia dzisiejszego.
Barbara uważana jest za jedną z największych świętych kobiet zarówno przez Cerkiew prawosławną jak i Kościół rzymskokatolicki. Wierni modlą się do niej, by nie doświadczyć nieoczekiwanej, pozbawionej pokuty i Eucharystii śmierci, gdy jest smutno na duszy oraz w intencji zdrowia dzieci. Czci się ją jako patronkę lekkiej i spokojnej śmierci.
Najstarsze wyobrażenia świętej pochodzą z VIII w. Ukazują ją odzianą w tunikę i płaszcz, z krzyżem męczeństwa w ręce. Od XIV w. sztuka zachodnia przypisała jej jeszcze inne atrybuty: wieżę z trzema oknami (symbol czci Świętej Trójcy), miecz lub dwa miecze (narzędzie męki), kielich z Hostią i monstrancję (jako symbole pomocy przy śmierci), pawie lub strusie jaja (jako symbol dziewictwa), lwa u stóp.
W ikonografii prawosławnej święta przedstawiana jest w czerwonych, bogato zdobionych szatach z krzyżem w ręce. Na głowie ma koronę (tradycyjną bądź wianek), ciemne, długie i kręcone włosy, spadajce na ramiona. Niekiedy w ręce trzyma zwój z napisem: "Wszechmocny Panie, Jezusie Chrystusie, daj każdemu chrześcijaninowi, czczącemu dzień mego męczeństwa, aby do jego domu nie zawitała żadna choroba lub inne nieszczęście".