JAN Z KRONSZTADU, kapłan, sprawiedliwy, (Prawiednyj Ioann Kronsztadtskij), 20 grudnia/2 stycznia. Urodził się 19 października 1829 r. we wsi Sura Guberni Archangielskiej, w rodzinie biednego psalmisty. Był cichym i spokojnym dzieckiem, lubił samotność, przyrodę i modlitwę. Nauka przychodziła mu z trudem aż do momentu, gdy pewnego razu po gorliwej modlitwie otrzymał zdolność przyswajania wiedzy.
Po ukończeniu seminarium i akademii teologicznej wyświęconemu na duchownego Janowi zaproponowano pracę w soborowej cerkwi św. Andrzeja na wyspie Kronsztad niedaleko Petersburga. Zamieszkiwali na niej wówczas głównie wysiedleni z lądu stałego przestępcy, bezdomni i żebracy. Zgodził się bez wahania, od dawna marząc o służbie najbardziej potrzebującym.
Jan z Kronsztadu był niezwykłym duchownym. Żył jak mnich. Wszystko co otrzymywał natychmiast rozdawał biednym lub przekazywał na rzecz ubogich monasterów. Zdarzało się, że nie mając czego dać żebrakowi zdejmował swoje buty i boso wracał do domu. Na wyspie zorganizował też „Dom Pracy”. Szczególnie zaś lubił i żałował dzieci.
Modlitwy św. Jana czyniły cuda. Uzdrawiał nimi chorych, przepowiadał ludziom przyszłość. Często do spowiedzi przychodziło do niego o wiele więcej osób niż był w stanie przyjąć. Pod koniec życia przygłuchł i podupadł na zdrowiu, głównie w wyniku uderzenia w twarz przez chuligana, co miało miejsce w cerkwi podczas Eucharystii. Mimo choroby, nie stosował lekarstw, nie zaniechał też postu.
Jan z Kronsztadu zmarł 20 grudnia 1908 r. Ciało przeniesiono do założonego przez niego Żeńskiego Monasteru na Karpowce w Petersburgu i tam pochowano. Pod posadzką dolnej cerkwi, znajduje się do dnia dzisiejszego. Kapłan został kanonizowany przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną w 1990 r.
Św. Jan jest adresatem modlitw ludzi cierpiących na różne choroby, szczególnie uzależnionych od alkoholu. Wzywany jest też przez osoby mające problemy z przyswajaniem wiedzy. Uważany jest za jednego z największych współczesnych świętych rosyjskich. Jego kult wykracza poza słowiański obszar kulturowy.
W ikonografii święty przedstawiany jest jako starszy mężczyzna o dobrotliwym wyrazie twarzy i niedługiej, kędzierzawej, siwej brodzie. Odziany jest w liturgiczne szaty kapłana, na piersi ma krzyż. Krótka jeszcze ikonografia jego osoby prezentuje szereg typów wyobrażeń i atrybutów. Najbardziej rozpowszechnione jest przedstawianie świętego z prawą ręką uniesioną w błogosławieństwie i lewą dzierżącą Ewangelię. Na innych ikonach Ewangelię zastępuje rozwinięty zwój pisma, kielich eucharystyczny lub krzyż. Niekiedy krzyż umieszczany jest w jego prawicy, podczas gdy lewą dłonią trzyma otwartą księgę.

www.cerkiew.pl