KATARZYNA, wielka męczennica (Wielikomuczenica Jekatierina), 24 listopada/7 grudnia. Żyła w III i IV w. Pochodziła z królewskiego rodu. W Aleksandrii - stolicy Egiptu, słynęła z urody i mądrości. Wielu książąt starało się o jej rękę, lecz ona wszystkim odmawiała twierdząc, że wyjdzie za mąż tylko za młodzieńca, który dorówna jej urodą i rozumem.
Pewnego razu nieznany pustelnik powiedział Katarzynie, iż zna młodzieńca, który nie ma na ziemi ojca i który zrodził się z Panny. Dał jej przy tym obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem. Po jakimś czasie dziewczyna miała sen, w którym Bogarodzica wzięła jej prawą rękę, a Dzieciątko włożyło na jej palec cudowny pierścień, mówiąc przy tym: „Nie znaj ziemskiego oblubieńca”. Po tym Katarzyna uwierzyła w Chrystusa i wkrótce z rąk pustelnika przyjęła chrzest.
Podczas pobytu w Aleksandrii cesarza Maksymiana, w czasie jednego z pogańskich świąt, Katarzyna stanęła w świątyni przed władcą i publicznie skrytykowała pogaństwo. W dyspucie z pięćdziesięcioma filozofami obaliła ich argumenty. Spalono ich żywcem za nieudolność. Kobieta odmówiła też wyrzeczenia się swej wiary i poślubienia cesarza. Została za to wtrącona do więzienia i po pewnym czasie ścięta. Tradycja cerkiewna przekazuje, że z jej żył nie popłynęła krew lecz mleko. Miało to miejsce między 305 i 313 r. Widząc sposób w jaki umiera święta na chrześcijaństwo nawróciła się cesarzowa Augusta, dowódca wojskowy Porfiriusz oraz dwustu żołnierzy.
Relikwie Katarzyny przeniesiono z Aleksandrii na Świętą Górę Synaj do monasteru jej imienia zapewne wtedy, gdy Arabowie, a po nich Turcy najechali Egipt. Tradycja cerkiewna mówi, iż uczynili to aniołowie.
Katarzyna jest jedną z największych świętych kobiet. Czczona jest zarówno w Cerkwi prawosławnej, która nadała jej zaszczytny tytuł wielkiej męczennicy, jak i Kościół rzymskokatolicki. Uważana jest za opiekunkę osób pobierających naukę. Panny modlą się do niej o dobrego męża, rolnicy o sprzyjającą pogodę. Szczególnie gorliwe modlitwy do niej kierują wierni podczas ciężkich porodów.
W ikonografii święta przedstawiana jest w ozdobnych królewskich szatach i złotej, królewskiej koronie. Ma długie, proste włosy, niekiedy przykryte białą chustą. W prawej dłoni trzyma krzyż, w lewej zwój, który na niektórych ikonach jest rozwinięty. Czytamy na nim wówczas: "Panie Boże, usłysz mnie, daruj odpuszczenie grzechów wspominającym imię Katarzyny, a w czas odejścia odprowadź mnie w pokoju i daj spokojne miejsce".
Sztuka zachodnia przydała świętej szereg atrybutów, m.in.: palmę męczeństwa, gałązkę palmową, koło, piorun, maszynę do łamania kości. Przedstawiana jest często w scenie, gdy Dzieciątko Jezus nakłada jej jako oblubienicy na palec pierścień lub jak z filozofami prowadzi dysputę. Uważana jest też za patronkę wielu zawodów, m.in.: adwokatów, bibliotekarzy, drukarzy, filozofów chrześciajńskich, kolejarzy, kołodziejów, literatów, młynarzy, modystek, notariuszy, piekarzy, powroźników, prządek, szwaczek, uczonych, woźniców, zecerów oraz sprawującą opiekę nad uniewersytetami, grzesznikami, mężatkami, młodymi dziewczętami i mówcami.
www.cerkiew.pl
