Autor: Archimandryta Sofroniusz (Sacharow)
Tytuł: Święty Sylwan z Góry Atos
Przełożył ks. Piotr Nikolski
Wydanie: Białystok 2007
Wydawnictwo: Orthdruk
ISBN: 978-83-89396-28-0

Żył na ziemi człowiek, mąż gigantycznej siły ducha. Długo modlił się z niepowstrzymanym płaczem:, "Zmiłuj się nade mną" , ale Bóg go nie słuchał. Upłynęło wiele miesięcy takiej modlitwy i siły jego duszy się wyczerpały. Wpadł w rozpacz i zawołał: „Jesteś nieubłagany!", l gdy wraz z tymi słowami coś jeszcze pękło w jego wyczerpanej z rozpaczy duszy, nagle ujrzał przez mgnienie oka żywego Chrystusa. Serce jego i ciało wypełnił ogień z taką siłą, że umarłby, gdyby ta wizja trwała choćby chwilę dłużej. Potem już nigdy nie mógł zapomnieć niewypowiedzianie łagodnego, bezgranicznie miłującego, radosnego, pełnego niepojętego pokoju spojrzenia Chrystusa. Przez następne długie lata swego życia nieustannie świadczył, że Bóg jest miłością — bezmierną i niepojętą.
Świadkiem Bożej miłości nazywa św. Sylwana jego uczeń i duchowy przyjaciel, archimandryta Sofroniusz. Obaj są autorami tej książki.
Dwóch mnichów ze Świętej Góry Atos, niewykształconego rosyjskiego chłopa i moskiewskiego inteligenta, połączyła wspólnota mistycznych doświadczeń. Św. Sylwan pisał o nich słowami pełnymi prostoty, bezpośrednio, ale z głęboką mądrością, archimandryta Sofroniusz jego myśli przełożył na język pojęć właściwych intelektualistom.

Od tłumacza
Książki Święty Sylwan z Góry Atos archimandryty Sofroniusza nie należy zaliczać do literatury ściśle hagiograficznej. Jest to raczej głęboki traktat ascetyczno-teologiczny, oparty na biografii św. Starca, jego zapiskach i wypowiedziach. Spotykamy się tutaj właściwie z dwiema wybitnymi postaciami i stajemy się świadkami ich duchowej przyjaźni. Drugą postacią jest sam autor. Jego droga duchowa nierozerwalnie splata się z drogą św. Sylwana. Z właściwą sobie dyskrecją Sofroniusz usuwa się na bok, lecz nie można pomniejszyć roli tego wybitnego teologa i ascety w powstaniu najwybitniejszego dzieła prawosławnej myśli ascetycznej minionego stulecia. Opatrzność sprawiła, że obok św. Sylwana, człowieka prostego i nieskłonnego do uprawiania uzbrojonej w skomplikowaną terminologię teologii naukowej, lecz obdarzonego wielką mądrością duchową, znalazł się arch. Sofroniusz, który potrafił wystarczająco skomplikować niepojęte dla nas w swojej prostocie nauki św. Starca. Podstawą bowiem zrozumienia czyichś słów jest - według arch. Sofroniusza - wspólnota doświadczenia. Słowa, które słyszy, każdy rozumie przez pryzmat własnego doświadczenia. Dlatego też mistyka zrozumie do końca tylko mistyk. Wprawdzie na podstawie współistotności rodzaju ludzkiego i za sprawą łaski Bożej słowo może w pewnym stopniu sprawić, że staniemy się uczestnikami doświadczenia cudzego, lecz najlepiej byłoby znaleźć pomost, czyli osobę łączącą elementy doświadczenia różnych ludzi, zdolną do przełożenia, na ile jest to możliwe, doświadczenia duchowego jednej osoby na język doświadczenia (przynajmniej intelektualnego) innych. Archimandryta Sofroniusz podążał tą samą drogą, co starzec Sylwan, a zarazem miał za sobą etap intelektualnych i duchowych poszukiwań współczesnego człowieka, bliski nam i zrozumiały.
Św. Sylwan przeszedł od prostej, naiwnej wiary do najgłębszego doświadczenia mistycznego. Mimo że w młodości zdarzały mu się poważne upadki, nigdy tej wiary nie utracił i nie odstępował od prawosławia. Jego doświadczenie duchowe i zrodzone z niego pisarstwo nie jest obciążone bagażem przeintelektualizowania i wątpliwości. Ale to wcale nie ułatwia zrozumienia jego słów. Przyzwyczajeni do złożonych i zawiłych dróg rozumowania, ślizgamy się po powierzchni wypowiedzi Starca, nie dostrzegając głębi ich ewangelicznej prostoty.
Archimandryta Sofroniusz, pochodzący z moskiewskiej rodziny inteligenckiej, artysta plastyk, człowiek wykształcony, we wczesnej młodości przeżył głęboki kryzys wiary. Uznał wówczas miłość chrześcijańską za przyziemny psychologizm i zaczął szukać bezosobowego Absolutu w medytacji transcedentalnej. Po latach poświęconych wytężonej ascezie i pracy twórczej przekonał się jednak, że obrana droga prowadzi donikąd - w zimną pustkę. Przybył na Górę Atos. Jego pokuta graniczyła z rozpaczą. Właśnie ta rozpaczliwa walka, którą miał za sobą również św. Sylwan, zbliżyła ich do siebie.

Spis treści:
Od tłumacza
Część pierwsza
ŻYCIE I NAUCZANIE STARCA
Rozdział I
DZIECIŃSTWO I LATA MŁODOŚCI
Czas służby wojskowej
Przyjazd na Świętą Górę
Rozdział II
ASCEZA MONASTYCZNA
Rozdział III
WYGLĄD ZEWNĘTRZNY I ROZMOWY STARCA
Rozdział IV
NAUCZANIE STARCA
O poznaniu woli Bożej
O posłuszeństwie
O Tradycji Świętej i Piśmie Świętym
O Imieniu Bożym
Myśli Starca o roślinach i zwierzętach
O pięknie świata
O nabożeństwie świątynnym
O podobieństwie człowieka do Chrystusa
O poszukiwaniu Boga
O odnoszeniu się do bliźnich
O jedności świata duchowego oraz o wielkości Świętych
O duchowym postrzeganiu świata
O dwóch sposobach poznawania świata
Przejawy łaski i złudzenia
Myśli o wolności
O osobistej relacji człowieka do osobowego Boga
O miłości do nieprzyjaciół
Rozróżnienie dobra i zła
Droga Kościoła
O różnicy pomiędzy miłością chrześcijańską a sprawiedliwością ludzką
Nieustanna modlitwa Starca
Rozdział V
O MILCZENIU UMYSŁU ORAZ O MODLITWIE CZYSTEJ
O trzech sposobach modlitwy
O rozwoju myśli grzesznej
U podstaw milczenia leży przykazanie Chrystusa: miłować Boga całym umysłem i z całego serca
Antropologiczne podstawy milczenia umysłu
Doświadczenie wieczności
Początek życia duchowego - walka z namiętnościami
Rozdział VI
O RODZAJACH WYOBRAŹNI ORAZ O WALCE Z NIĄ
Rozdział VII
O PRZENIKLIWOŚCI I JEJ RODZAJACH
Rozdział VIII
O NIESTWORZONYM BOŻYM ŚWIETLE I JEGO KONTEMPLACJI
O beznamiętności upodobniającej do Boga
O mroku ogołocenia
Rozdział IX
O ŁASCE BOŻEJ I O RODZĄCEJ SIĘ Z NIEJ ŚWIADOMOŚCI DOGMATYCZNEJ
Rozdział X
PRÓBY DUCHOWE
Rozdział XI
TRZYMAJ SWÓJ UMYSŁ W PIEKLE I NIE WPADAJ W ROZPACZ
Rozdział XII
O SŁOWIE BOŻYM I O GRANICACH MOŻLIWOŚCI STWORZENIA
O znaczeniu modlitwy za świat
Słowo ostateczne
Rozdział XIII
ODEJŚCIE STARCA
Rozdział XIV
Posłowie
Część druga
PISMA STARCA SYLWANA
Rozdział I
TĘSKNOTA ZA BOGIEM
Rozdział II
SŁOWO O MODLITWIE
Rozdział III
O POKORZE
Rozdział IV
O POKOJU
Rozdział V
O ŁASCE
Rozdział VI
O WOLI BOŻEJ I O WOLNOŚCI
Rozdział VII
O POKAJANIU
Rozdział VIII
O POZNANIU BOGA
Rozdział IX
O MIŁOŚCI
Rozdział X
JESTEŚMY DZIEĆMI BOŻYMI I JESTEŚMY PODOBNI DO PANA
Rozdział XI
O MATCE BOŻEJ
Rozdział XII
O ŚWIĘTYCH
Rozdział XIII
O PASTERZACH
O spowiednikach
Rozdział XIV
O MNICHACH
O monasterskim ekonomie
Rozdział XV
O POSŁUSZEŃSTWIE
Rozdział XVI
O WOJNIE DUCHOWEJ
Wielka nauka
Rozdział XVII
O MYŚLACH I O ZWIEDZENIU
Rozdział XVIII
PŁACZ ADAMOWY
Rozdział XIX
OPOWIADANIA O DOZNANYCH PRZEŻYCIACH ORAZ NIEKTÓRYCH SPOTKANIACH I ROZMOWACH Z ASCETAMI
Ojciec Jan z Kronsztadu
O ojcu Stratoniku
O młodym mnichu
Orzeł i kogut
Rozmowy z dziećmi
Ascetyczne myśli, rady i obserwacje
Myśli o odejściu
AKT ŚWIĄTOBLIWEGO SOBORU O KANONIZACJI ŚWIĘTEGO ASCETY SYLWANA Z GÓRY ATOS PROTOKÓŁ 00.823
SYNAKSARION ZWIĘZŁY ŻYWOT ŚWIĘTEGO OJCA NASZEGO SYLWANA Z GÓRY ATOS KTÓREGO PAMIĘĆ JEST OBCHODZONA 11/24 WRZEŚNIA
ROZMOWA STARCA O PALENIU TYTONIU