PRZEDMOWA
Przystępując do prezentacji jednego z najważniejszych bohaterów wiary i Bogosłowia egipskiego, św. Makarego, warto już we wstępnej fazie rozważań podkreślić rolę jego działalności teologicznej, a zwłaszcza reprezentowanej przezeń koncepcji Łaski. Miała ona bowiem istotny wpływ na kształt wschodniego i nie tylko wschodniego monastycyzmu. Ten element nauki soteriologicznej stanowi zarazem ważne narzędzie duszpasterstwa, reprezentowanego zresztą nie tylko przez chrześcijańskie wspólnoty cenobickie Egiptu, lecz także w skali globalnej Eklezji. Mówiąc wszak o Łasce Ducha Świętego sytuujemy się w kontekście ponadwyznaniowym, oczekiwanym, jak się wydaje, także w omawianym przez autora okresie (czwarte stulecie). Podobne zagadnienia Łaski nurtowały zarówno środowiska teologów zachodnich, jak i wschodnich, stanowiąc już wtedy element koniunktywny rozwoju teologicznego, prowadzącego do właściwego obrazu Trynitarnego Boga.
Na terenie Afryki Północnej możemy odnaleźć taką samą międzywyznaniową „linię demarkacyjną”, jaką od początku spotykamy w chrześcijańskiej Europie - ten sam podział na chrześcijaństwo wschodnie i zachodnie obowiązywał faktycznie w całym ówczesnym świecie. Świętego Makarego i jego towarzyszy, herosów wiary, ascetów, uznać więc wypada za globalnych rzeczników autentycznego obrazu Boga, obrazu bliskiego prezentacji biblijnej, gdyż z niej się wywodzącej. W omawianym poniżej przekazie,
Pismo Święte odgrywa ogromną rolę, zwłaszcza w kontekście Starego Przymierza. Podkreślana przez reprezentantów afrykańskiego Wschodu jedność Pisma obu Testamentów, może być wyrazem współcześnie kształtującej się też w Eklezji zachodniej (na terenie diecezji Hippony) podstawowej zasady heurystycznej latet-patet pełniącej ważną rolę w przekazie św. Makarego.
Dlaczego właśnie zagadnienie Łaski tak nurtowało ówczesny świat? Odpowiedź na to pytanie, ważna już na etapie wstępnym, może być jednak sformułowana wyłącznie w zakresie hipotetycznym: niewykluczone, iż właśnie Afryka Północna, z jej uwarunkowaniami klimatycznymi i kulturowymi, umożliwiała pogłębioną refleksję nad tym Bogiem, dzięki któremu wszystko ma istnienie, Który nie chce śmierci grzesznika, lecz jego nawrócenia i życia, Który w Swoim Synu dał nam przedłużenie soteryjnego oddziaływania dzięki zaistniałym Przezeń Sakramentom.
Wszystkie wskazane i uszczegółowione aspekty odnajdziemy w przekazie św. Makarego. Niech Jego homilie przemówią do nas ponownie, byśmy zdobyli mądrość serca...

Dr hab. Mirosław Białous. Urodził się w 1977 roku w Białej Podlaskiej. Jest absolwentem Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej i Wyższej Szkoły Działalności Gospodarczej w Warszawie. W 2012 roku obronił rozprawę doktorską na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Od 2019 roku doktor habilitowany. Autor m.in. książek „Św. Paweł Apostoł - zarys życia jako wprowadzenie do zrozumienia Jego posłannictwa”, „Św. Grzegorz Dialog i jego dzieło ewangelizacyjne” i wielu artykułów poświęconych teologii i historii Kościoła. Od 2002 roku Kustosz zabytkowego Cmentarza Prawosławnego na Woli w Warszawie.