Tytuł: Starzec Mikołaj z Zalitu
Przełożył i opracował: Krzysztof Tur
Wydawnictwo: Bratczyk
Wydanie: Hajnówka 2006
ISBN: 83-88325-91-4
Liczba stron: 64 + 32 ilustracje
Wymiary: 147 x 210 mm
Okładka: miękka

SPIS TREŚCI:
Zamiast przedmowy. Wyspa prawosławia
Droga do doskonałości
Świątynia na wyspie
Fenomen starca z Zalitu
"Komu Cerkiew nie Matka, temu Bóg nie Ojciec"
Wspomnienia o Ojcu Mikołaju.

Zamiast przedmowy
Wyspa Prawosławia
Wyspą Prawosławia nazywano niewielką, ledwie dostrzegalną na mapie w wielkiej skali, wyspę Zalit, którą oblewają wody jeziora Pskowskiego. Tutaj, na ten malutki skrawek lądu, łodzie przewoźników przez długie lata przywoziły pielgrzymów z całego prawosławnego świata. Marszruta nigdy się nie zmieniała: ląd - wyspa - domek protojereja Mikołaja Gurjanowa... Ale właśnie tu, w celi, zaczynała się naprawdę wyspa Prawosławia, zaczynała się od niego, starca z Zalitu, ojca Mikołaja. To on był tą zbawienną wyspą; wyspą niezłomnie trwającą wśród burzliwego morza życia; wyspą i zarazem okrętem, zmierzającym najpewniejszą drogą ku błogosławionej wieczności. „Przywiąż twą przeładowaną łódź do okrętu twoich ojców - uczył kiedyś św. Warsonofiusz Wielki - a oni doprowadzą cię do Jezusa, mającego władzę obdarowania cię pokorą, siłą, rozumem, koroną i radością”. Błogosławiony, kto tak uczynił...
Kiedy ojciec Mikołaj skończył czterdzieści lat, Pan Bóg wezwał jego duszę i znalazł ją gotową i dojrzałą do błogosławieństwa Bożego. Wtedy ukazano mu raj i otchłanie piekła. Kiedy starzec ujrzał dusze potępionych grzeszników, zaczął się modlić: Panie Boże, zbaw ich!
Tylko człowiek żyjący na ziemi może ocalić ich modlitwą - powiedział Pan Bóg. Wtedy ojciec zaczął błagać Boga, by sprawił, ażeby jego dusza wróciła na ziemię. Ile dusz ocaliła na ziemi jego modlitwa?
Świętość wzywa, świętość przyciąga ku sobie - a lud odpowiada, nie utracił jeszcze tego drogocennego daru Bożego. „Sądźcie lud rosyjski nie według tych nikczemności, które tak często popełnia - pisał znawca duszy rosyjskiej Fiodor Dostojewski - ale według tych wielkich i świętych rzeczy, za którymi stale, w samej swojej nikczemności, wzdycha... Sądźcie nasz lud nie wedle tego, czym jest, ale wedle tego, czym chciałby się stać”. Czyż nie to pragnienie kazało Rosjaninowi - i po dziś dzień każe - choćby raz w życiu zostawić wszystko, zarzucić na ramię tobołek i wyruszyć setki, a nawet tysiące mil, aby pokłonić się Kijowsko-Pieczerskim świętym, pomodlić się przed św. relikwiami Sergiusza Radoneżskiego, Iowa Poczajewskiego, Niła Stołbieńskiego? By pokornie prosić o modlitwę jakiejś nieznanej światu Matronuszki, Liubuszki, szukać błogosławieństwa i rady w celach starców: o. Symeona, o. Kiryła, o. Mikołaja...
„Najdrożsi moi, jesteście szczęśliwcami, żeście z Panem” - radośnie oznajmiał batiuszka wszystkim przychodzącym do niego i jakby zapraszał wszystkich, by weszli na okręt zbawienia i niezwłocznie ruszyli w drogę. „Niech wam Bóg dopomoże” - podtrzymywał na duchu słabych i bojaźliwych. I jego modlitwy czyniły cuda... Święty Sylwan z Atosu odkrył kiedyś wielką tajemnicę: „Świat stoi na modlitwie, a kiedy osłabnie modlitwa, wtedy świat zginie”. Gdyby świat posłuchał i pojął, że żyje jeszcze tylko dzięki wielkiej sile modlitwy świętych ascetów, uduchowionych starców, takich jak niezapomniany ojciec Mikołaj; gdyby nagle uwierzył w to, iluż uniknąłby tragedii i nieszczęść! Niestety, świata to nie obchodzi. Na miłość świętych odpowiada w najlepszym wypadku milczeniem, wykorzystując to, że nie szuka ona własnych korzyści, lecz pobudza serce człowieka Bożego do nieustannej modlitwy za świat, wypływającej, wedle słów św. Sylwana, „tylko z miłości”.
Jego Świątobliwość Patriarcha Aleksy II nazwał protojereja Mikołaja Gurjanowa jednym z filarów rosyjskiego starczestwa, zauważając, że ojciec Mikołaj miał nie tylko wielkie doświadczenie życiowe, ale i niewyczerpaną miłość do ludzi; że mimo swego podeszłego wieku, ojciec Mikołaj starał się powiedzieć każdemu pokrzepiające słowo, umocnić na duchu cierpiących. Wieść o jego zgonie szybko rozniosła się po całej Rosji i w wielu świątyniach zaczęto wznosić modły za spokój duszy niedawno zmarłego sługi Bożego protojereja Mikołaja.
„Odejście takiego człowieka - to nieodżałowana strata nie tylko dla rodziny i bliskich, ale i dla wszystkich jego duchowych dzieci - powiedział Jego Świątobliwość Patriarcha. - Zwyczajnie po ludzku żal, że w dzisiejszym życiu nie będzie już można zwrócić się do ojca Mikołaja o radę, o duchową pomoc”.