Tytuł: Rozświetlona przez Światłość Trójsłoneczną. Relacja Theotokos do osób Trójcy Przenajświętszej w tradycji liturgicznej Kościoła prwosławnego
Autor: Dr Irena Suszko
Wydawca: Prawosławna Diecezja Lubelsko-Chełmska, 2014
Seria: Światło Przemienienia t.7
ISBN: 978-83-939081-2-7

Dr Irena Saszko - absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Pawła II oraz Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. ekonomistka, filolog, pracownik naukowy Katedry Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Narodowego w Chmielnickim na Ukrainie.
„Z ogromną satysfakcją należy przyjąć pojawienie się danego opracowania, które odzwierciedla płaszczyznę wschodniej myśli teologicznej. Powstanie tej pracy to przykład dużej odwagi i zapału Autorki, aby rzetelnie i obiektywnie przedstawić czytelnikowi jedną z istotnych dziedzin interpretacji wydarzenia Bogarodzicy w życiu Kościoła Wschodniego. I od razu dodać trzeba, pracy niezwykle przedmiotowej, kompetentnej i napisanej z prawdziwym zmysłem naukowym".

Ks. prof. dr hab. Jarosław Moskałyk (UAM)

„Na uwagę zasługuje także dobra znajomość języka cerkiewno-słowiańskiego, jaką wykazała się Autorka, sama dokonując przekładów fragmentów tekstów modlitw (...). Równie cenną umiejętnością fest interpretacja poezji, a przecież teksty modlitw to najwyższej klasy poezja liturgiczna, powstająca w różnych stuleciach, niekiedy w różnych stylach, pisana przez wielu różnych autorów. Trzeba też zauważyć, że na przestrzeni całego wywodu Autorka dokładała starań, by z jednej strony krytycznie i bez egzaltacji wyświetlić zawartość treściową analizowanych modlitw, a niekiedy także ikon, z drugiej zaś strony, by niepotrzebnie nie 'zracjonalizować tajemnicy' i nic odrzeć tekstu modlitwy z jego mistycznego piękna. Zamiast tego, Autorka umiejętnie wydobywa znaczenia ukryte pod warstwą literackiego opisu, symbolu, obrazu."

Ks. dr hab. Przemysław Kantyka, prof. KUL

SPIS TREŚCI
WYKAZ SKRÓTÓW
PRZEDMOWA
WSTĘP

Rozdział I
RELACJA MARYI DO BOGA OJCA
1. Maryja jako Mieszkanie Boga Ojca
1.1. Świątynia Boga
1.1.1. Święta Arka
1.1.2. Boży Tron
1.1.3. Rydwan Ogniowy
1.1.4. Wonne Kadzidło
1.1.5. Świecznik o wielu Światłach
1.1.6. Naczynie Przenajświętsze
1.1.7. Ofiara Bogu przyjemna
1.1.8. Żywy Obłok
1.1.9. Przedziwna Chwała
1.2. Żywe Miasto Boga
13. Duchowe Niebo Stwórcy
2. Księga Boża Zapieczętowana
2.1. Tablica
2.2. Zwój
3. Duchowa Drabina
4. Most łączący ludzi z Bogiem
5. Brama Niebiańska
6. Maryja jako Oblubienica Boga
6.1. Żywy Pałac
6.2. Jasna Komnata
6.3. Królewskie Łoże
7. Maryja - Córka Boga Ojca
7.1. Od wieków umiłowana i wybrana przez Boga
7.2. Owoc obietnicy Boga
8. Służebnica Boga
9. Maryja jako Matka Boga
9.1. Łono Maryi jako Mieszkanie Stwórcy
9.2. Nosząca w ramionach Stworzyciela
9.3. Karmiąca Karmiciela stworzenia
9.4. Dialog Maryi z Nowonarodzonym Bogiem
10. Bóg jako Sprawca rzeczy nadprzyrodzonych
10.1. Zachował Maryje. Dziewicą
10.2. Uczynił Ja. Bogarodzicą
10.3. Przyjął Ją z duchem, duszą i ciałem do Nieba

Rozdział II
RELACJA MARYI DO SYNA BOŻEGO 
1. Maryja jako Mieszkanie Syna Bożego
1.1 Świątynia Chrystusowej Chwały
1.1.1. Arka Nowego Przymierza
1.1.2. Tron Króla Chwały
1. l .3. Złota Kadzielnica Słowa
1. l .4. Jaśniejący Świecznik Słońca
1.1.5. Naczynie z Boską Manną
1.1.6. Dziewiczy Obłok Światła
1.2. Miasto Chrystusa Króla
1.3. Raj Słowa
2. Ziemia Urodzajna
2.1. Uczta Słowa Życia
2.2. Uczta, przynosząca Niebiański Chleb
3. Kwitnąca Różdżka Aarona
4. Palma, wydająca Owoc Życia
5. Góra Cienista
6. Runo, na które zstąpił Deszcz Ojcowskiego Słowa
7. Źródło Zapieczętowane
8. Drzwi na Wschód Wystawione
9. Księga Słowa Życia
10. Krzew Gorejący
11. Piec Ognisty
12. Córka Chrystusa Króla
13. Oblubienica Chrystusa
14. Rodzicielka Słowa
14.1. Łono Bogarodzicy
14.2. Karmicielka i Piastunka Bożego Syna
14.3. Ofiarująca Jezusa w Świątyni
15. Maryja na Drodze Krzyża
15.1. Cierpienie Maryi pod Krzyżem
15.2. Dialog Maryi z Ukrzyżowanym Synem
15.2.1. Pytania Maryi do Syna
15.2.2. Przywoływanie przeszłości przez Maryje
15.2.2.1. Wspomnienie obietnicy Gabriel
15.2.2.2. Wspomnienie wydarzeń z dzieciństwa Jezusa
15.2.2.3. Wspomnienie wydarzenia w Kanie Galilejskiej
15.2.3. Bogactwo modlitewnej relacji Maryi z Synem
16. Radość Maryi ze Zmartwychwstania Chrystusa
17. Radująca się Wniebowstąpieniem Syna
18. Przyjęta przez Syna do Nieba - Zaśnięcie
18.1. Królująca z Synem
18.2. Kontemplująca Syna
18.3. Maryja - Oranta

Rozdział III
RELACJA MARYI DO DUCHA ŚWIĘTEGO
1. Mieszkanie Ducha Świętego
2. Napełniona łaską Ducha Świętego
3. Chroniona i oczyszczona przez Ducha świętego
4. Zdobywająca Ducha Świętego
5. Uczyniona Matką przez Ducha Świętego
6. Powstająca do życia, przez Ducha Świętego
ZAKOŃCZENIE
SUMMARY
SOMMAIRE
BIBLIOGRAFIA

PRZEDMOWA
Kim jesteś, Maryjo? Na to pytanie chrześcijanie zarówno Wschodu, jak i Zachodu nieustannie poszukiwali i wciąż poszukują odpowiedzi. Maryja bowiem — jak to zostało podkreślone w monografii pt. „Rozświetlona przez Światłość Trójsłoneczną"- „w pełni urzeczywistniła antropologiczny plan Boga". W jaki sposób to uczyniła? Poprzez miłość. Otwierając się na odwieczny dar miłości Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świętego - trwała w nieustannej wspólnocie z Osobami Trójcy świętej, a przez to była otwarta na budowanie głębokich i autentycznych relacji z ludźmi, wśród których toczyło się Jej ziemskie życie. Oznacza to, iż każdy człowiek w Osobie Najświętszej Bogarodzicy może odnaleźć wzór do naśladowania, niejako swój ideał czy punkt odniesienia. Podczas nocnej rozmowy z Nikodemem Chrystus powiedział, iż aby ujrzeć Królestwo Boże, człowiek powinien narodzić się powtórnie (por. J 3, 3). Szczególnym miejscem, z którego może na nowo narodzić się osoba ludzka, jest przeczyste i dziewicze Łono Theotokos. W nim bowiem - według słów nabożeństw liturgicznych — Bóg odnowił Adama i nieustannie odnawia chrześcijan.
Niestworzona Światłość Góry Tabor jest tą samą przebóstwiającą Światłością, która wypełnia Osobę Bogarodzicy. Matka Boża jaśnieje Światłością, „która nie zna zachodu” - wskazując całą Swą Osobą drogę zbawienia, a zarazem Sama pozostaje „pokorną Służebnicą Pańską”. Misterium - Theotokos zostało w szczególny sposób objawione w hymnografii liturgicznej chrześcijaństwa wschodniego. Kościół prawosławny od wieków kształtuje kult Bogarodzicy poprzez teksty nabożeństw. W ten sposób formuje modlitewnie swoich wiernych, by w sposób prawowierny oddawali cześć Matce Bożej. Ze względu na wielkie znaczenie mariologii liturgicznej w dogmatycznej i duchowej tradycji prawosławia, z wielką radością witam pojawienie się monografii Ireny Saszko pt. „Rozświetlona przez Światłość Trójsłoneczną”. Relacja Theotokos do Osób Trójcy Przenajświętszej w tradycji liturgicznej Kościoła prawosławnego. To kolejna, siódma już, książka w ramach serii wydawniczej Światło Przemienienia, będąca pionierskim na skalę światową studium teologicznym, którego podstawą są teksty' nabożeństw prawosławnych, wysławiających misterium Matki Bożej, a także ukazujące Jej wyjątkową rolę w dziele zbawienia ludzkości. Warto odnotować, iż na okładce niniejszej książki znajduje się ikona Maryi-Qranty pochodząca z XI w. ze świątyni Sofii Kijowskiej, a więc jeszcze z czasów Kościoła niepodzielonego. Z wczesno-chrześcijańskiej Tradycji Kościoła pochodzą również modlitwy liturgiczne, analizowane w niniejszej monografii. Z tego powodu publikacja książki Ireny Saszko jest bardzo ważną inicjatywą, pomagającą w prowadzeniu szczerego dialogu ekumenicznego.
Z pewnością, książka „Rozświetlona przez Światłość Trójsłoneczną” nie tylko będzie w polu zainteresowań mariologów prawosławnych i rzymskokatolickich, lecz również stanie się ważnym źródłem wiedzy dla kapłanów, nauczających Lud Boży o Bogarodzicy oraz dla wiernych, pragnących nawiązać bardziej zażyłą relację z Maryją, a także dla chrześcijańskich terapeutów, którzy w Najświętszej Dziewicy ujrzą obraz człowieka, którego stworzona wolność w sposób absolutny została ukierunkowana na miłość Boga oraz bliźnich.
Niech więc Dobry i Miłujący ludzi Bóg w Trójcy Przenajświętszych Osób, za pośrednictwem Przeczystej Bogarodzicy Dziewicy, błogosławi wszystkim Czytelnikom tego dzieła i otworzy ich serca na przyjęcie pełni Bożego daru, jak to uczyniła Najświętsza Theotokos.

Prawosławny Arcybiskup Lubelski i Chełmski
Święto Zaśnięcia Najświętszej Bogarodzicy 15 sierpnia 2014 r.

Dotychczas w serii Światło Przemienienia ukazały się:

Małżeństwo w prawosławiu. Liturgia, teologia, życie. John Meyendorff, przeł. K. Leśniewski Lublin 1995.
Ekumenizm w czasie. Prawosławna wizja jedności w ujęciu Georges’a Florovsky’ego, Krzysztof Leśniewski, Lublin 1995
Przebóstwienie człowieka. Nauka świętego Grzegorza Palamasa w świetle tradycji prawosławnej. Georgios Mantzaridis, przeł. I. Czaczkowska, Lublin 1997
W drodze ku wieczności, red. Krzysztof Leśniewski, Włodzimierz Misijuk, Lublin 2004
Święty Grzegorz Palamas i duchowość prawosławna. John Meyendorff, przeł. K. Leśniewski, Lublin 2005
Tam skarb twój, gdzie serce twoje… Metropolita Kallistos Ware, red. K. Leśniewski, ks. W. Misijuk, Lublin 2011