Tytuł: Kolory Prawosławia. Albania
Wydawca: Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2019
ISBN 978-83-65136-40-4
Wymiary: 24,5 x 30,5 cm
Ilość stron: 176
Oprawa: twarda

CERKIEWNE PIĘKNO ALBANII

Gdy w 2011 roku nakładem Wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej ukazał się album „Kolory Prawosławia. Polska” nikt zapewne nie spodziewał się, że tym samym została zapoczątkowana seria wydawnicza, która stanie się swojego rodzaju marką promującą Prawosławie w fotografii praktycznie na całym świecie.

Po albumach poświęconych Cerkwi prawosławnej w Polsce, Rosji, Serbii, Gruzji, Rumunii, Bułgarii i na Cyprze, na początku grudnia 2019 r. ukazał się album poświęcony Prawosławiu w Albanii. Chociaż każdy kolejny album posiadał swoją odmienną specyfikę, to w całości stanowił integralną całość z poprzednikami. Tak też jest z ostatnim albumem, którego specyfiką jest poświęcenie jednej (z trzech) jego części odrodzeniu Cerkwi prawosławnej w Albanii po okresie władzy komunistycznej, tj. poczynając od 1991 roku. Część ta w porządku chronologicznym poprzez zachowane fotografie ukazuje powstawanie tej Cerkwi niczym feniksa z popiołów. Motorem i duchowym patronem tego odrodzenia był i pozostaje nadal kierujący Cerkwią albańską arcybiskup Tirany, Durres i całej Albanii Anastazy.

Specyfiką najnowszego albumu jest również (czego dotychczas nie było) jego opracowanie w dwóch wersjach, różniących się językami. W jednej wersji poza językiem polskim, albańskim i angielskim czytelnik może skorzystać z tekstów w języku rosyjskim, który z kolie w wersji drugiej całkowicie zastąpił język grecki. Ponadto czytelnik ma również możliwość wyboru pomiędzy czterema różnymi wersjami językowymi okładki. A na okładce właśnie została przedstawiona posiadająca jakże symboliczne znaczenie fotografia prezentująca obchody święta Paschy przed soborem Zmartwychwstania Pańskiego w Tiranie.

O randze albumu świadczy zapoczątkowany przy albumie cypryjskim zwyczaj prezentowania „Słów wstępnych” dwóch zwierzchników Cerkwi prawosławnej: w tym przypadku Cerkwi polskiej – Jego Eminencji metropolity Sawy, i albańskiej – Jego Eminencji arcybiskupa Anastazego. Pierwszy z nich, z błogosławieństwa którego od dziewięciu lat ukazuje się cała seria albumów, napisał m.in.: „Niniejszy album przybliża bogate dziedzictwo religijne Prawosławia w Albanii, jego nabożeństwa, architekturę, duchowość, ludzi. Cerkiew w tym kraju ma wielowiekowe tradycje, sięgające czasów Cesarstwa Bizantyjskiego. Od dawien dawna albańska ziemia związana jest więc z Prawosławiem, służy mu i symbiotycznie się z nim rozwija, tym samym wychwalając Boga i wnosząc znaczący wkład do światowego Prawosławia”. Nieco dalej zaś konstatuje: „Chociaż geograficznie Albania nie jest położona zbyt blisko Polski, to już od kilku lat zauważany jest nieustanny wzrost liczby naszych turystów odwiedzających ten kraj. Mam nadzieję, że wciąż odradzające się albańskie Prawosławie i gościnność prawosławnych Albańczyków staną się niebawem również udziałem polskich grup pielgrzymkowych, pragnących odwiedzić Albanię. Niniejszy album powinien, zatem, stanowić przede wszystkim zachętę dla tych, którym nie dane jeszcze było odwiedzenie Albanii. Osoby, które już w tym kraju były, mogą przywołać dzięki niemu miłe wspomnienia”.

Z kolei zwierzchnik Albańskiej Cerkwi Prawosławnej, odnosząc się do zawartości albumu, zauważa: „Prawda, miłość i piękno nierozłącznie istnieją w Prawosławiu. Często odnoszę wrażenie, że zapewnienie to muszę wciąż powtarzać. Album fotograficzny „Kolory Prawosławia. Albania” stanowi jeszcze jedno świadectwo częstej obecności piękna w różnorodnych przejawach prawosławnej duchowości i życia. Nie chodzi w tym przypadku jedynie o wspaniałe świątynie, cudowne ikony i inne dzieła artystyczne, które odnoszą się do prawosławnego życia liturgicznego. To ponadto czar niewinności i radości, które biją z twarzy dzieci, oraz cierpliwości i wytrwałości, jakie promieniują od osób w podeszłym już wieku w momencie, kiedy zapalają świecę, całują ikonę czy przystępują do Świętej Eucharystii”. W swym słowie arcybiskup Anastazy odnosi się też do złożonej historii kierowanej przez niego Cerkwi i jej odrodzenia, a swoje rozważana kończy słowami: „Wszystkie wydarzenia, mające miejsce w każdej lokalnej Cerkwi prawosławnej, tworzą stronice Prawosławia jako całości i dotyczą wszystkich wiernych, będących żywymi komórkami jednego ciała – Cerkwi na całym świecie. Wydawnicza seria „Kolory Prawosławia” ukazuje różnorodność, harmonię i jedność Prawosławia, obdarzając swoim namacalnym świadectwem. Różnorodność piękna Prawosławia stanowi niepojętny blask nieopisanej chwały Trójjedynego Boga, miłości Ojca, która objawia się w nieustannej obecności Jego Syna i Logosu – Głowy Cerkwi. Kontynuuje ona upiększanie i przemienianie niezliczonych dusz i całego świata energią i łaską Świętego Ducha”.

Część tekstową albumu zamyka „Wprowadzenie historyczne”, którego autorem jest albański historyk i bizantolog Andi Rembeci. Autor przybliża w nim dzieje Prawosławia na współczesnych terenach Albanii, skupiając się na współczesnym okresie historii Cerkwi prawosławnej w tym kraju. Podaje przy tym szereg danych liczbowych, które pozwalają lepiej zrozumieć jakiego rozmiaru zniszczeń doświadczyła ta Cerkiew w okresie przymusowej ateizacji, jak też jakim rozkwitem może się cieszyć obecnie dzięki odrodzeniu, które umożliwiła demokratyzacja życia w Albanii po 1991 roku. Swój tekst kończy zaś cytatem: „W pierwszej połowie XX w. Albańska Cerkiew Prawosławna stanęła u wrót piekła. U schyłku XX w. doświadczyła rzeczywistości, że bramy piekielne nie przemogły jej (Mt 16,18). Na początku XXI w. Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna Albanii – dzięki wizji i dynamicznemu przywództwu arcybiskupa Anastazego – nadal rozkwita we wszystkich aspektach swojego życia, przyczyniając się do rozwoju społeczeństwa albańskiego i ogólnego świadectwa Prawosławia we współczesnym świecie. Jak jest powszechnie wiadomo, dzięki obecności i działalności w ciągu ostatnich 27 lat Autokefaliczna Cerkiew Prawosławna Albanii znacząco przyczyniła się do ogólnej duchowej i społecznej odbudowy i rozwoju Albanii”.

Zasadniczą część albumu stanowią fotografie, które zostały przedstawione w trzech częściach, każda z których rozpoczyna się mapą z zaznaczonymi na niej miejscami, gdzie zostały wykonane poszczególne zdjęcia. Pierwsza część prezentuje odrodzenia Cerkwi albańskiej po upadku reżimy totalitarnego. Dwie kolejne (w rozbiciu na Albanię północną i środkową oraz południową) pokazują, za pośrednictwem obiektywu fotograficznego, jej współczesny stan. Łącznie w albumie wykorzystano 140 fotografii ponad 30 autorów (w tym zdjęć zaczerpniętych w kilku archiwów cerkiewnych).

Przybliżanie piękna Prawosławia w różnych zakątkach świata, widzianego przez obiektyw aparatu fotograficznego, w ramach serii wydawniczej „Kolory Prawosławia”, pozwala czytelnikowi uczynić daną Cerkiew i dany kraj bliższym i bardziej atrakcyjnym. Takie same odczucia powinny wiązać się z poznawaniem przez czytelnika poprzez niniejszy album Prawosławia w Albanii, jego wielokulturowości i wielobarwności, tak charakteryzujących Prawosławie w całości.

Jarosław Charkiewicz

_________________

Kolory Prawosławia. Albania, Ngjyrat e Orthodhoksise.  Shqiperia, Colours of Orthodoxy. Albania, Краски Православия. Албания, Χρωματα Ορθοδοξίας. Αλβανία, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2019, s. 176.