Tytuł:  Śpiewy liturgiczne Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. Zarys historyczno-analityczny
Autor: Mirosława Florczak,
Wydawnictwo: Warszawska Metropolia Prawosławna
Ilość stron: 190

W zakresie działalności Wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej znajduje się m.in. wydawanie książek na temat muzyki cerkiewnej. To głównie do czytelników interesujących się historią tego typu muzyki oraz jej praktyczną stroną skierowana jest najnowsza publikacja tego wydawnictwa.

Książka „Śpiewy liturgiczne Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej” jest studium historyczno-analitycznym, które powstało pod kierunkiem dr hab. Alicji Gronau-Osińskiej na Wydziale Dyrygentury Chóralnej, Edukacji Muzycznej, Muzyki Kościelnej, Rytmiki i Tańca Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie. Recenzentem pracy była prof. Irena Protasiewicz, wieloletni członek jury Międzynarodowego Festiwalu „Hajnowskie Dni Muzyki Cerkiewnej”.

Oto, jak we wstępie autorka pisze o powodach wyboru tematu swojej pracy: „Wielowiekowa tradycja śpiewów liturgicznych Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej to zagadnienie, którym w ostatnich latach interesuje się coraz większe grono zarówno badaczy historii, profesjonalnych muzyków, jak i zwykłych słuchaczy, którzy są zafascynowani cerkiewnymi śpiewami. Szczególne zainteresowanie tradycyjnymi śpiewami a cappella w ostatnich latach obserwowane jest wśród dyrygentów. Zjawisko to w Polsce uwydatnia się podczas odbywających się w kraju festiwalów muzyki cerkiewnej, a zwłaszcza Hajnowskich Dni Muzyki Cerkiewnej, w których coraz częściej obok chórów parafialnych pojawiają się zespoły świeckie. Wiadomo jednak, że dobre wykonanie uwarunkowane jest nie tylko stopniem zdolności czy umiejętnościami chórzystów i dyrygenta, ale również ich wiedzą na temat danego utworu. Ukazujące się do tej pory publikacje w języku polskim dotyczą jednak tylko wybranych zagadnień, fragmentów niezwykle bogatej historii liturgicznych śpiewów w Rosji. Dlatego też tematem mojej pracy stał się ogólny zarys dziejów rosyjskich śpiewów liturgicznych, ich pochodzenia oraz rozwoju na przestrzeni kolejnych wieków aż do dzisiaj”.

Praca składa się z trzech rozdziałów. Pierwszy stanowi próbę zdefiniowania podstawowych pojęć dotyczących tematu (zawiera m.in. ogólne informacje o Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej, śpiewach liturgicznych oraz roli, jaką pełnią cerkiewni śpiewacy). Drugi rozdział zawiera kolejne etapy rozwoju śpiewów cerkiewnych. Przedstawiony w nim kontekst historyczny pozwala na głębsze zrozumienie istoty przemian zachodzących w dziedzinie śpiewów liturgicznych. Uwieńczeniem pracy jest rozdział trzeci, w którym dokonuję analizy wybranych utworów liturgicznych. Pracę kończy wykaz wykorzystanej literatury oraz dwa aneksy, w których zaprezentowano partytury Liturgii C-dur na chór mieszany a cappella Jurija Paisowa oraz Symbol Wiary z Liturgii św. Jana Chryzostoma op. 29 Aleksandra Greczaninowa.

Poprzez nakreślenie kolejnych faz rozwoju śpiewów liturgicznych w Rosji, autorka systematyzuje wiedzę na ten temat. Tym samym praca daje impuls do powstania kolejnych opracowań tego zagadnienia oraz wzrastania poziomu wiedzy dotyczącej śpiewów cerkiewnych zarówno wśród jej słuchaczy, jak i wykonawców.

Spis Treści

Wstęp
Rozdział 1
Próba definicji pojęć
   Rosyjska Cerkiew Prawosławna
   Śpiewy liturgiczne
   Rola śpiewającego w cerkwi
Rozdział 2
Z historii śpiewów liturgicznych Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej
  Początki śpiewu liturgicznego i jego rozwój w Kościele Wschodnim
     l. Tradycja śpiewów wczesnochrześcijańskich i ich pochodzenie
     2. Cesarstwo Bizantyjskie. Dalszy rozwój śpiewów liturgicznych.
Kontynuacja tradycji bizantyjskiej na Rusi
     1.  Pochodzenie pierwszych praktykowanych na Rusi śpiewów liturgicznych
     2. Sytuacja na Rusi od czasów przyjęcia chrześcijaństwa do pierwszej cerkiewnej reformy
     3.  Charakterystyka śpiewów cerkiewnych na Rusi w okresie od X do XV wieku
     4.  Rozwój śpiewów liturgicznych od XV do połowy XVII wieku
         Pojawienie się wielogłosowości
Wpływ muzyki zachodniej na twórczość religijną w Rosji.
Śpiewy cerkiewne w XX wieku
     1.   Pierwsze wpływy muzyki zachodniej na śpiewy liturgiczne w metropolii kijowskiej. Rosyjska Cerkiew Prawosławna od reform patriarchy Nikona do rewolucji 1917 roku
     2.   Rozwój cerkiewnej muzyki wielogłosowej.
          Okres wpływów włoskich
     3. Szkoła Petersburska i Szkoła Moskiewska
     4. Sytuacja Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej po rewolucji 1917 roku.
         Losy muzyki cerkiewnej
Rozdział 3.
Analiza wybranych utworów liturgicznych
Stefan Diegtiarow - Liturgia C-dur
Symbol Wiary z Liturgii św. Jana Chryzostoma op. 29 Aleksandra Greczaninowa
Bibliografia
Aneks nr 1 - Liturgia C-dur [na chór mieszany a cappella] skanowana na podstawie Jurij I.Paisow Tradicionnyje żanry russkoj duchownoj muzyki i sowriemiennost' Moskwa 2004
Aneks nr 2 - Symbol wiary św. Jana Chryzostoma op. 29 [na chór mieszany a cappella] skanowana na podstawie Aleksander T. Greczaninow Liturgia (II) św.Jana Chryzostoma, Moskwa 2002