Tytuł: Cypryjscy święci
Wydawnictwo: Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2018
Stron: 256
Format: 14,7 x 21,0 cm
ISBN 978- 83-65136-24-4

CYPRYJSKA HAGIOGRAFIA
 
Hagiografia jest istotną częścią życia Cerkwi, dostarczającą duchowieństwu i wiernym nie tylko przykładów do naśladowania w ich życiu, ale też orędowników przed Bogiem, z którymi można, a wręcz należy, modlitewnie obcować i prosić o wstawiennictwo przed Ołtarzem Pańskim. Prawosławna hagiografia jest niebywale obszerna, z czego nie do końca zdajemy sobie sprawę. Nie ogranicza się ona do świętych, których imiona znajdują się w naszych kalendarzach cerkiewnych. W kalendarzach można znaleźć imiona tylko najbardziej znanych świętych, których kult jest powszechny. Tymczasem każda lokalna Cerkiew prawosławna oddaje również cześć wielu „własnym” świętym, którzy mimo to nie przestają być świętymi Cerkwi jako jednego żywego organizmu. 
Podobnie też Cypryjska Cerkiew Prawosławna, jedna z najstarszych Cerkwi prawosławnych na świecie, oddaje cześć bardzo dużej liczbie świętych. Część z nich jest powszechnie znana (apostoł Barnaba, biskupi Łazarz czy Spirydon), ale wiele imion cypryjskich świętych nie tylko brzmi dla nas obco, ale też jest u nas kompletnie nieznanych, na co nie zasługują oni w najmniejszym stopniu. Poświęcając swoje życie Bogu, nieśli oni swój krzyż ascezy, męczeństwa lub prostego bogobojnego życia, na końcu życiowej drogi lub dopiero wiele lat później będąc w swej świętości rozpoznanym przez Cerkiew i wpisanym do cerkiewnych kalendarzy jako święci.
Od lat zajmujący się prawosławną hagiografią Jarosław Charkiewicz tym razem postanowił przybliżyć polskiemu czytelnikowi właśnie postaci cypryjskich świętych. Efektem jego pracy stało się bogato ilustrowane (ponad 120 wizerunków świętych na ikonach i freskach) kolorowe opracowanie. Autor w sposób przystępny przybliża w nim opisy życia (nie są to bowiem typowe żywoty) cypryjskich świętych – tych bardziej i tych mniej znanych, jak też niemal nieznanych i zapomnianych nawet na Cyprze. Święci, chronologicznie od czasów apostolskich po czasy współczesne, zostali zgrupowani w siedmiu częściach. Sześć z nich odpowiada periodyzacji dziejów Cypru harmonijnie związanej z okresami w historii Cerkwi cypryjskiej, a siódmy prezentuje życie kilkunastu świętych, co do których badacze jednoznacznie i ostatecznie nie sprecyzowali czasu ich życia. Prezentowana praca zawiera opisy życia 129 indywidualnych cypryjskich świętych i kilku grup świętych. 
Lektura książki z pewnością wyrobi (o ile już tego nie uczyniło, co odnosi się do osób, które kiedykolwiek były na Cyprze) w czytelnikach przeświadczenie, że określenie „wyspa świętych”, użyte przez żyjącego na przełomie XIV i XV w. wybitnego cypryjskiego kronikarza i hagiografa Leoncjusza Machairasa, nie jest mianem na wyrost. Święci rzeczywiście zajmują w dziejach Cypru szczególną rolę, uświęcając ją i mieszkańców tej stosunkowo niedużej wyspy (powierzchnia Cypru to niespełna połowa obszaru województwa podlaskiego, a ludność wyspy, tak jak i ludność tego województwa, niewiele przekracza milion mieszkańców). 
Zastępy cypryjskich świętych obecne w poszczególnych okresach historii Cerkwi cypryjskiej i całej wyspy wnosiły, wnoszą i będą wnosić zbawienny wpływ w jej rozwój i kształt. Prezentowana książka, którą autor nazywa „daleką od doskonałości próbą prześledzenia poszczególnych okresów życia Cerkwi i państwowości cypryjskiej przez pryzmat życia i działalności cypryjskich świętych”, jest tego dobitnym dowodem. Warto ją nabyć i przeczytać, a także zabrać ze sobą na wyjazd pielgrzymkowy czy turystyczny na Cypr. 

Jarosław Charkiewicz
______________
Jarosław Charkiewicz, Cypryjscy święci, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2018, s. 256.