Czyże, Łuszcze. Wsie królewskie

                Istniejące blisko pięćset lat wsie Czyże i Łuszcze stały się przedmiotem jednej z książek należących do serii wydawnictw opisujących historię  miejscowości gminy Czyże. Podlaska gmina Czyże jest jedną z kilku podlaskich gmin gdzie do dnia dzisiejszego mieszka prawie, że wyłącznie ludność prawosławna posługująca się na co dzień językiem, który zdaniem językoznawców jest jednym z licznych dialektów języka ukraińskiego. Taki stan istnieje od połowy XVI wieku kiedy to Czyże zaistniały jako królewska wieś zamieszkała przez strzelców, bartników i osoczników. Centralnym miejscem w Czyżach była zawsze cerkiew, a właściwie kilka następujących po siebie świątyń. Interesującym tematem opisywanym w książce jest historia parafii Czyże. W wyniku postanowień unii brzeskiej czyżewska świątynia stała się cerkwią unicką, a następnie w rezultacie kasacji postanowień unii brzeskiej wróciła ona ponownie do prawosławia. Obydwie zmiany zostały zarządzone ponad głowami prostych parafian i wskutek tego zarówno wprowadzenie unii jak i nieraz również jej kasacja napotykały opór wiernych. Tak działo się również w Czyżach co zostało opisane w publikacji. Przez wiele lat parafianie zabiegali o zachowanie unickiego wystroju swojej świątyni. Przeprowadzono gruntowne prace konserwatorskie zabytku jednakże w dniu święta parafialnego, na Splienie, w 1984 roku, cerkiew spłonęła. Pozostała po niej bogata dokumentacja konserwatorska i wspomnienia mieszkańców.

                W odróżnieniu od innych książek opisujących wsie gminy Czyże oprócz opisu kilkusetletniej wiejskiej historii pojawiają się w wydawnictwie również aspekty związane z funkcjonowaniem gminy Czyże. Ważnymi wydarzeniami w najnowszej historii wsi były wizyty dwóch urzędujących prezydentów, Aleksandra Kwaśniewskiego i Bronisława Komorowskiego. Obydwaj, w czasie w wyborów prezydenckich, uzyskali w Czyżach najlepsze w skali kraju rezultaty wyborcze.

                Kilkaset fotografii pochodzących z archiwów rodzinnych mieszkańców wsi znakomicie uzupełniają opis historyczny zawarty w książce.