ŚWIĘTY SERAFIN OSTROUMOW – WSPÓLNY ŚWIĘTY

     Niezliczony gwiazdozbiór świętych, którym Cerkiew prawosławna oddaje cześć, zawiera niemało imion osób, które swoje ziemskie życie lub jego fragment związały z terenami współczesnej Polski. W ich gronie znajduje się również święty męczennik arcybiskup smoleński i dorogobuski Serafin (Ostroumow). Chociaż ani miejscem swych urodzin, ani śmierci nie był on związany z Prawosławiem w Polsce, to trwale wpisał się w dzieje Cerkwi prawosławnej w naszym kraju. Główną tego przyczyną była jego rola w odrodzeniu życia monastycznego w monasterze św. Onufrego w Jabłecznej na początku XX wieku (w Polsce zamieszkiwał on w latach 1906-1917). Jego to właśnie osobie, przede wszystkim w perspektywie służby duszpasterskiej, poświęcona została najnowsza książka Wydawnictwa Warszawskiej Metropolii Prawosławnej pt. „Polski i rosyjski wymiar duszpasterstwa świętego męczennika Serafina (Ostroumowa), arcybiskupa smoleńskiego”. Jej autorem jest biskup peterhofski Serafin (Amielczenkow), rektor Petersburskiej Akademii Duchownej, a wcześniej absolwent Moskiewskiej Akademii Duchownej i doktorant Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Co znamienne, imię zakonne Serafin otrzymał on w 2008 r., właśnie na cześć bohatera swojej książki.

Prezentowana książka składa się z wprowadzenia, pięciu rozdziałów, zakończenia, bibliografii, wykazów aneksów i skrótów oraz streszczenia w języku polskim i angielskim.

W pierwszym rozdziale autor przedstawia teoretyczno-metodologiczne podstawy duszpasterstwa jako duchowego współdziałania na przykładzie posługi świętego arcybiskupa Serafina. Omawia z nim przede wszystkim istotę duszpasterstwa jako fenomenu praktyki religijnej i charakteryzuje duchowe współdziałanie jako instrument realizacji misji pasterskiej.

Drugi rozdział został poświęcony początkom drogi męczennika, a mianowicie kształtowaniu jego pasterskiego powołania w rodzinie i szkołach, przyjęciu do stanu mniszego i kapłańskiego oraz działalności kaznodziejskiej. Rozdział ten kończy się na pierwszych latach św. Serafina po jego przybyciu do monasteru św. Onufrego w Jabłecznej w 1906 roku.

Trzeci z rozdziałów traktuje o duszpasterskiej działalności archimandryty Serafina w okresie jego polskiej posługi do 1916 roku, kiedy został on biskupem. W tym rozdziale autor omawia różne aspekty działalności świętego, poczynając od pełnionej przez niego funkcji przełożonego monasteru, poprzez działalność pedagogiczną i społeczną, aktywność misjonarską i związaną z organizacją życia monasterskiego, kończąc na mianowaniu rektorem Chełmskiego Seminarium Duchownego w styczniu 1914 r. (funkcję tę pełnił do 3 kwietnia 1916 r., kiedy odbyła się jego chirotonia biskupia).

W czwartym rozdziale autor przechodzi do wieloaspektowego omówienia rosyjskiego wymiaru duszpasterskiej działalności arcybiskupa Serafina, które to omówienie rozpoczyna od mianowania świętego biskupem bialskim (biskup Serafin na krótko został też mianowany czasowo zarządzającym Diecezją Chełmską) i bycie przez niego opiekunem chełmskich bieżeńców, po exodusie na wschód prawosławnej ludności przed wojskami niemieckimi w 1915 roku. Następnie, w tym samym rozdziale, została zaprezentowana duszpasterska działalność bohatera książki w diecezji orłowskiej i smoleńskiej. Rozdział ten kończy areszt św. Serafina, jego zesłanie i rozstrzelanie (8 grudnia 1937 r. w lesie katyńskim) oraz kanonizacja w 2001 r. i rozwój kultu.

Ostatni rozdział poświęcony został duszpasterskiemu dziedzictwu świętego arcybiskupa-męczennika Serafina w jego społecznym i duchowym wymiarze.

Praca biskupa Serafina (Amielczenkowa) zasługuje na uznanie i uwagę polskiego czytelnika. Wynika to przede wszystkim z wyjątkowej osobowości bohatera książki i jego wszechstronnej działalności zarówno na terenach współczesnej Polski, jak i Rosji. Mając takich bohaterów ducha, łączących a nie dzielących oba kraje, Cerkiew prawosławna ma jednocześnie wyjątkowego wstawiennika przez Bogiem, orędującego do Wszechmocnego za oba kraje i zamieszkujących je obywateli.  

         Jarosław Charkiewicz

______________________

Biskup Serafin (Amielczenkow), Polski i rosyjski wymiar duszpasterstwa świętego męczennika Serafina (Ostroumowa), arcybiskupa smoleńskiego, Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2019, s. 334.