Tytuł: Wileński Monaster Świętego Ducha w dziejach Kościoła Prawosławnego
Autor: Urszula Anna Pawluczuk
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku; Białystok 2019
Oprawa: twarda
Ilość stron: 190
ISBN: 978-83-7431-608-8
SPIS TREŚCI
OD AUTORA
I. PRAWOSŁAWIE W WILNIE
II. MONASTER ŚWIĘTEGO DUCHA JAKO CENTRUM PRAWOSŁAWIA W WIELKIM KSIĘSTWIE LITEWSKIM
III. DZIEJE MONASTERU ŚWIĘTEGO DUCHA W CZASACH IMPERIUM ROSYJSKIEGO
IV. NAJWAŻNIEJSZY Z MONASTERÓW WILEŃSKICH W II RZECZYPOSPOLITEJ
UWAGI KOŃCOWE
Literatura
Spis ilustracji
Spis skrótów
Indeks osobowy
Urszula Anna Pawluczuk - dr hab., historyk, specjalistka z zakresu historii Kościoła. Badaczka dziejów Kościoła prawosławnego i monastycyzmu wschodniego oraz relacji religijnych, narodowych, kulturowych w Europie Środkowo-Wschodniej. Autorka książek: Życie monastyczne w П Rzeczypospolitej (2007), Ławra Poczajowska. Pod opieką Matki Bożej i św. Hioba (2013), Osiemnastowieczne Wilno - miasto wielu religii i narodów (2015) i licznych artykułów oraz redaktor naukowy wielu serii wydawniczych. Pracownik badawczo-dydaktyczny Pracowni Historii Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu w Białymstoku.
Monaster Świętego Ducha w Wilnie został założony na przełomie ХVІ/ХVII wieku, ale jego początki sięgają czasów wielkiego księcia litewskiego Olgierda i jego drugiej żony, księżnej twerskiej Julianny. W II połowie XIV wieku mnisi założyli wspólnotę monastyczną Świętej Trójcy, na miejscu męczeńskiej śmierci w 1347 roku mnichów Antoniego, Jana, Eustachego, których Kościół prawosławny kanonizował. Do dzisiaj relikwie Świętych męczenników wileńskich są najważniejszymi, do których przychodzą wierni prawosławni w Wilnie. Pieczę nad relikwiami sprawują mnisi monasteru Świętego Ducha (...). W dziejach Kościoła prawosławnego w I Rzeczypospolitej monaster Świętego Ducha był jednym z ważniejszych. Stanowił centrum duchowe, kulturowe, oświatowe, a także charytatywne. Jego bezpośrednim przełożonym był patriarcha konstantynopolitański. Monaster miał silne zaplecze w postaci uczonych duchownych, którzy byli jego przełożonymi, a także nauczycielami w działającej przy nim szkole brackiej. Z monasterskiej drukarni wychodziły teksty polemistów prawosławnych, należących do wspólnoty Świętego Ducha bądź kończących szkołę bracką, przyszłych nauczycieli, duchownych czy wręcz biskupów. Monaster w czasach unii kościelnej był centrum opozycji przeciw Kościołowi unickiemu. Podzielił los monaste- rów z ziem ruskich Rzeczypospolitej po ПІ rozbiorze Polski i znalazł się w strukturach Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Choć mógł zostać zamknięty przez władze carskie, to przetrwał, gdyż dostrzeżono jego wkład w dziedzictwo Kościoła prawosławnego. W nowej rzeczywistości znalazł się, kiedy powrócił do II Rzeczypospolitej. Pełnił, jak dawniej, te same role wynikające z reguły monastycznej, a ponadto prowadził działalność, która wynikała z aktualnej sytuacji Kościoła prawosławnego w Rzeczypospolitej. Życie monastyczne wspólnoty monastycznej wileńskiej Świętego Ducha jest kontynuowane do dzisiaj.
Od Autorki
